Document 2 (PDF)

Onderzoek verschil gedrag tussen
jonge en volwassen Berberaap.

Leerling: Mike Bonenkamp
Klas: 4Havo3
Docent: Anton van Veghel
Inleverdatum: 04/07/16

Voorwoord
Als gevolg van het bezoek aan de Apenheul kregen wij de opdracht een onderzoek
te verwerken in een verslag, dit was mijn motivatie om dit onderzoek in eerste
instantie uit te voeren. Ondanks het slechte weer tijdens het bezoek is er hard
gewerkt om de video’s die tijdens het bezoek waren gemaakt tot protocollen te
kunnen verwerken.

Inhoudsopgave:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.

Voorwoord
Inhoudsopgave
Inleiding
Onderzoeksvraag
Hypothese
Methode
Resultaten
Conclusie
Discussie
Bronnen
Ethogram & protocollen

Inleiding
Wat is gedrag?
Gedrag is alle waarneembare activiteiten van een mens of dier. zoals bijvoorbeeld
eten, geluid maken en slapen. Het grootste gedeelte van gedragingen komt tot stand
door de werking van spieren, het andere gedeelte door de werking van klieren. Bij de
meeste gedragingen reageert een mens of dier op prikkels uit de omgeving. In
receptoren ontstaan onder invloed van deze prikkels impulsen, conductoren geleiden
en verwerken deze impulsen. (lesboek)

Onderzochte gedragssysteem
Ik ga het verschil van het voortbewegingsgedrag tussen een jongere en een
volwassen Berberaap observeren. Hierbij observeer ik elke aap voor 15 minuten en
maak ik nog 2 filmpjes om naderhand het gedrag nogmaals te kunnen observeren.
Relevante info
De Berberaap is een makaak, de enige makaak die buiten Azië leeft en in het wild in
Europa voorkomt, namelijk op de rots van Gibraltar. De Berberaap is een omnivoor
en eet vooral zaden, maar dus ook insecten en vogels. Vooral rupsen zijn een
belangrijke vorm van voedsel voor de Berberaap. Er is een sterke onderlinge
rangorde, een hiërarchie. Dit kan voor ons raar klinken maar bij de Berberaap zorgt
dit juist voor minder conflicten doordat iedereen zijn eigen plekje kent. De mannetjes
worden zo’n 15-17 KG en en de vrouwtjes zon 10-11 KG. Berberapen leven in
naaldbossen en berggebieden in groepen variërend van 10 tot 100 dieren. Als een
van de weinige apensoorten krijgen Berberapen in de winter een warme
ondervacht. Dankzij deze warme ondervacht zijn ze bestand tegen lage
temperaturen, zelfs in het water. In het voorjaar verharen de Berberapen en in de
herfst groeit er weer een nieuwe ondervacht. Berberapen leven in gebieden met
warme en koude seizoenen, hierdoor paren ze in de winter zodat de jongen in de
zomer geboren worden. Een pasgeboren jong houdt zich bij de geboorte vast aan de
buik van de moeder, hij heeft de eerste dagen echter wel ondersteuning nodig.
Zodra de jonge Berberaap sterk genoeg is verhuist hij van de buik naar de rug van
de moeder. In de groep leven zowel mannetjes als vrouwtjes en beide geslachten
hebben hun eigen onderlinge rangorde.

Taal is bij Berberapen erg belangrijk. Het aanstaren en tuiten van de lippen komt
dreigend over op soortgenoten, tanden laten zien en gapen ook. Dit zijn erg
belangrijke onderdelen voor de communicatie tussen soortgenoten. Ook
lichaamshoudingen zoals het krabben van de rug, een uitnodiging om te vlooien en
het slaan op de grond zijn vaak te zien.(3)

Onderzoeksvraag
Zijn jonge Berberapen actiever dan volwassen Berberapen?

Hypothese
De hypothese luidt als volgt:
“Jonge Berberapen zullen actiever zijn dan de volwassen Berberapen.”

Dit komt doordat:
Jongere dieren over het algemeen meestal actiever zijn dan de oudere
dieren.
De jonge dieren moeten de wereld nog leren ontdekken en hun grenzen
verleggen, dit doen ze door middel van alles uitproberen.
De volwassen Berberapen hebben meer een toezichthoudende rol, ze
moeten constant op de omgeving letten om te kijken of er gevaar aankomt om
de jongen te beschermen.
Berberapen speelse dieren zijn, en doordat de jonge dieren de wereld nog
moeten leren ontdekken zullen ze actiever bezig zijn.

Methode
Nadat we de opdracht hadden gekregen heb ik lang zitten nadenken over welke aap
ik zou gaan onderzoeken en wat hier een goede onderzoeksvraag bij zou zijn,
Hieruit kwam de onderzoeksvraag. Om te beginnen heb ik informatie opgezocht over
de Berberaap op internet en filmpjes van de aap bekeken. Hierdoor kon ik de
bewegingen bestuderen en te weten komen welke handelingen veel voorkomend
zijn. Met deze Informatie heb ik ethogrammen van de handelingen van een
berberaap, ik zou deze later gaan gebruiken bij het maken van protocollen.

De vooraf gemaakte ethogrammen heb ik meegenomen naar de Apenheul. De
weersomstandigheden die dag waren wisselend. Ik heb de Berberapen opgezocht
en 2 volwassen en 2 jonge makaken geobserveerd, elk voor 15 minuten. Ook heb ik
filmpjes gemaakt die ik achteraf kon gebruiken als informatiebron.

De waarnemingen werden elke 10 secondes genoteerd in de protocol die bij de
betreffende makaak hoorden. Na 6 keer 10 secondes waar te hebben genomen
begonnen we met het invullen van een nieuwe minuut. Na het noteren van de
observaties heb ik de gegevens thuis in de computer ingevuld en geanalyseerd.
Deze gegevens heb ik verwerkt tot een frequentiediagram

Resultaten
Frequentiediagram volwassen Berberaap 1 bij nat weer:

Zoals te zien is, is bij de volwassen Berberaap 1 bij nat weer een grote uitschieter bij de
handeling “zitten” zichtbaar.

Frequentiediagram volwassen Berberaap 2 bij droog weer:

De makaak bevindt zich meer op de grond en is minder actief bezig, het grootste gedeelte
van de tijd zit het dier

Frequentiediagram jonge Berberaap 1 nat weer:

De jonge Berberaap is bij nat weer niet heel actief en zit het grootste gedeelte van de tijd.

Frequentiediagram jonge Berberaap 2 droog weer: