bilans zasobow 2015 (PDF)

PAŃSTWOWA SŁUŻBA GEOLOGICZNA

BILANS ZASOBÓW
ZŁÓŻ KOPALIN W POLSCE
wg stanu na 31 XII 2014 r.

PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY
PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY
___________________________________________________
WARSZAWA 2015

Bilans zaakceptowany przez Ministra Środowiska pismem z dnia 11 czerwca 2015 r.
znak DGK-III-064-1/21623/15/MK
Wykonano w Państwowym Instytucie Geologicznym-Państwowym Instytucie Badawczym
jako zadanie państwowej służby geologicznej

Praca zbiorowa pod redakcją
Marcina SZUFLICKIEGO, Agnieszki MALON, Marcina TYMIŃSKIEGO

Opracowali:
R. BOŃDA, D. BRZEZIŃSKI, M. CZAPIGO-CZAPLA, G. CZAPOWSKI, J. DYLĄG,
M. KOZERA, A. MALON, S. Z. MIKULSKI, W. MIŚKIEWICZ, S. OSZCZEPALSKI,
D. SIEKIERA, L. SKRZYPCZYK, J. SOKOŁOWSKI, J. STAWIEREJ, K. SZAMAŁEK
W. SZCZYGIELSKI, M. SZUFLICKI, M. TYMIŃSKI, A. WAŁKUSKA

Prace obliczeniowe wykonano w Zakładzie Informacji o Złożach i Obszarach Górniczych PIG-PIB
na podstawie danych systemu GOSPODARKI I OCHRONY BOGACTW MINERALNYCH POLSKI
"M I D A S"

ISSN 2299-4459

©

PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY-PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY
- WARSZAWA 2015
ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, tel. (48-22) 4592000, fax (48-22) 4592001
E-mail: biuro@pgi.gov.pl
______________________________________________________________________
Wydanie I.

Nakład 625

Format B5

Oprac. zak.: 27.05.2015 r. Druk zak.: lipiec 2015 r.
_______________________________________________________________________
Druk: Drukarnia Braci Grodzickich S.J. Zam.: ……………………..

SPIS TREŚCI
strona
Przedmowa ........................................................................................................................... 5
1. Wstęp (M. Szuflicki) ............................................................................................................ 6
2. Zestawienie geologicznych zasobów bilansowych i wydobycia
ważniejszych kopalin w Polsce w 2014 roku ....................................................................... 8
SUROWCE ENERGETYCZNE ....................................................................................
3. Azotowy gaz ziemny (M. Czapigo-Czapla) ......................................................................
4. Gaz ziemny (M. Czapigo-Czapla) .....................................................................................
5. Hel (M. Czapigo-Czapla) ..................................................................................................
6. Metan pokładów węgla (MPW) (A. Malon, M. Tymiński) .................................................
7. Ropa naftowa (M. Czapigo-Czapla) ..................................................................................
8. Węgle brunatne (K. Szamałek, M. Tymiński) .....................................................................
9. Węgle kamienne (A. Malon, M. Tymiński) .........................................................................
SUROWCE METALICZNE (A. Malon, M. Tymiński, S. Z. Mikulski, S. Oszczepalski) .
10. Rudy cynku i ołowiu ........................................................................................................
11. Rudy miedzi i srebra ........................................................................................................
12. Rudy molibdenowo-wolframowo-miedziowe .................................................................
13. Rudy niklu .......................................................................................................................
14. Rudy złota, arsenu i cyny .................................................................................................
15. Rudy żelaza, tytanu i wanadu ..........................................................................................
16. Surowce metaliczne pozostałe – pierwiastki współwystępujące
w rudach i innych kopalinach ...........................................................................................
SUROWCE CHEMICZNE ............................................................................................
17. Baryt i fluoryt (R. Bońda) .................................................................................................
18. Fosforyty (R. Bońda) ........................................................................................................
19. Siarka (R. Bońda) .............................................................................................................
20. Skała diatomitowa (R. Bońda) ..........................................................................................
21. Sole potasowo-magnezowe (G. Czapowski) .....................................................................
22. Sól kamienna (G. Czapowski)...........................................................................................
23. Surowce ilaste do produkcji farb mineralnych (R. Bońda) ...............................................
24. Ziemia krzemionkowa (R. Bońda) ....................................................................................
SUROWCE INNE (SKALNE) .......................................................................................
25. Bentonity i iły bentonitowe (D. Brzeziński)......................................................................
26. Bursztyny (K. Szamałek) .................................................................................................
27. Dolomity (M. Tymiński) ...................................................................................................
28. Gips i anhydryt (G. Czapowski)........................................................................................

10
10
11
24
26
29
35
41
52
52
56
60
61
63
65
66
71
71
73
74
76
77
79
82
83
84
84
86
88
90

29. Gliny ceramiczne (M. Tymiński)....................................................................................... 92
30. Gliny ogniotrwałe (M. Tymiński) ...................................................................................... 96
31. Kalcyt (D. Brzeziński)....................................................................................................... 98
32. Kamienie łamane i bloczne (D. Brzeziński, W. Miśkiewicz) ............................................. 99
33. Kreda (W. Szczygielski) .................................................................................................. 124
34. Krzemienie (D. Brzeziński)............................................................................................. 132
35. Kwarcyty ogniotrwałe (A. Malon) .................................................................................. 133
36. Kwarc żyłowy (A. Malon) .............................................................................................. 135
37. Łupki fyllitowe, kwarcytowe i łyszczykowe (M. Tymiński) ........................................... 137
38. Magnezyty (A. Malon) .................................................................................................... 139
39. Piaski formierskie (A. Malon)......................................................................................... 141
40. Piaski i żwiry (W. Miśkiewicz, D. Brzeziński, J. Dyląg, M. Kozera, J. Stawierej,
A. Wałkuska).................................................................................................................. 145
41. Piaski kwarcowe do produkcji betonów komórkowych
i cegły wapienno-piaskowej (A. Malon) ......................................................................... 376
42. Piaski podsadzkowe (A. Malon) ..................................................................................... 384
43. Piaski z minerałami ciężkimi (K. Szamałek)................................................................... 388
44. Surowce dla prac inżynierskich (W. Szczygielski) .......................................................... 389
45. Surowce ilaste ceramiki budowlanej (W. Szczygielski) .................................................. 392
46. Surowce ilaste do produkcji cementu (W. Szczygielski) .................................................. 423
47. Surowce ilaste do produkcji kruszywa lekkiego (W. Szczygielski) ................................. 426
48. Surowce kaolinowe (A. Malon) ...................................................................................... 430
49. Surowce skaleniowe (A. Malon) ..................................................................................... 432
50. Surowce szklarskie (A. Malon) ....................................................................................... 434
51. Torfy (W. Szczygielski) ................................................................................................... 437
52. Wapienie i margle dla przemysłu cementowego i wapienniczego (D. Brzeziński)......... 447
53. Żwirki filtracyjne (A. Malon) ......................................................................................... 456
WODY PODZIEMNE .................................................................................................. 457
54. Solanki, wody lecznicze i termalne (L. Skrzypczyk, J. Sokołowski) ............................... 457
55. Zasady opracowania map rozmieszczenia złóż kopalin w Polsce (D. Siekiera) ............. 472

PRZEDMOWA
Z przyjemnością przekazuję Państwu kolejne wydanie „Bilansu zasobów złóż kopalin
w Polsce”. Niezmiennie, od 1986 r., Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut
Badawczy jest wydawcą tego cennego zbioru informacji o zasobach złóż kopalin
udokumentowanych w naszym kraju. Podobnie jak w latach poprzednich, „Bilans…” ukazuje się
w czerwcu, co wynika z przepisów ustawy Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r.
(Dz. U. 2015 poz. 196 j.t.) i został zrealizowany jako zadanie państwowej służby geologicznej.
Podstawą sporządzenia opracowania były dane zawarte w dokumentacjach geologicznych złóż
kopalin, przekazanych przez organy administracji geologicznej, a także informacje z ewidencji
zasobów nadesłane przez przedsiębiorców, zgodne ze stanem na 31 grudnia 2014 r.
Niniejsze wydanie „Bilansu…” to źródło wiedzy o 13 410 krajowych
udokumentowanych złożach kopalin. Tradycyjnie, dane pogrupowano pod względem rodzaju
i przeznaczenia kopaliny, a „klasyczny” układ tego wydawnictwa w formie tabel i zestawień,
którym towarzyszą zwięzłe informacje tekstowe, pozwala na łatwe odnalezienie wszystkich
potrzebnych informacji. W przypadku złóż węgla kamiennego, ropy naftowej i gazu ziemnego
informacje przedstawiono w podziale regionalnym, w przypadku pozostałych surowców –
w układzie
administracyjnym.
Dla
uzupełnienia
informacji
tabelaryczno-tekstowych
przygotowano również komplet map z lokalizacją większości złóż kopalin w kraju.
„Bilans…” publikowany jest od ponad 60 lat i nadal cieszy się dużym
zainteresowaniem na krajowym rynku. Niezmiennie stanowi podstawowe źródło informacji,
wykorzystywanych do realizacji zadań administracji publicznej. Jednocześnie służy także tym,
którzy inwentaryzowany potencjał postrzegają przez pryzmat biznesu. Dokładna i sprawdzona
informacja pochodząca z tej publikacji daje podstawę do podejmowania ważnych decyzji,
dotyczących zagospodarowania i racjonalnego wykorzystania krajowej bazy surowcowej, tym
samym stwarza podstawy założeń dla polityki surowcowej Państwa. „Bilans…” spełnia też ważną
rolę w ochronie złóż kopalin, jak również stanowi źródło informacji, wykorzystywanych przy
sporządzaniu planów zagospodarowania przestrzennego. Zebrane dane są pożyteczną wskazówką
dla potencjanych inwestorów krajowych i zagranicznych, zainteresowanych rozwojem gałęzi
przemysłu opartych na wydobywaniu i przetwórstwie kopalin.
Należy podkreślić, że oprócz publikacji książkowej, przygotowana została także
elektroniczna wersja „Bilansu…” w postaci PDF, dostępna na portalu PIG-PIB
http://geoportal.pgi.gov.pl/surowce. Czyni to tę publikację powszechnie dostępną, a tym samym
poszerza grono jej odbiorców. Wspomniana witryna umożliwia wszystkim zainteresowanym
wgląd w dodatkowe informacje o grupach kopalin, poszczególnych udokumentowanych złożach
kopalin, obszarach i terenach górniczych oraz aktualizowanych na bieżąco danych wektorowych.
Warto zaznaczyć, że mimo trudności i opóźnień w przekazywaniu Instytutowi
wszystkich niezbędnych danych, PIG-PIB po raz kolejny w ustawowym terminie wywiązał się
z powierzonego mu zadania. Pragnę zapewnić, iż w kolejnych latach dołożymy wszelkich starań,
aby jakość i sposób prezentowania informacji w „Bilansie…” pozostały na wysokim,
satysfakcjonującym odbiorców poziomie.

mgr Roman Smółka

Kierownik
Państwowego Instytutu Geologicznego
Państwowego Instytutu Badawczego

1. WSTĘP
„Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce” jest coroczną publikacją ukazującą się
nieprzerwanie od roku 1953. Dostarcza on podstawowych informacji o udokumentowanych
zasobach złóż kopalin, stanie ich zagospodarowania oraz wielkości wydobycia.
Państwowemu Instytutowi Geologicznemu - Państwowemu Instytutowi Badawczemu,
pełniącemu funkcję państwowej służby geologicznej, ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo
geologiczne i górnicze, jako jedno z zadań, powierzono opracowywanie „Bilansu …”.
Źródłem informacji o zasobach złóż kopalin, niezbędnych do sporządzenia „Bilansu...”,
są zatwierdzane, a następnie przesyłane m.in. do Narodowego Archiwum Geologicznego,
dokumentacje geologiczne złóż kopalin, przekazywane przez organy administracji geologicznej
- Ministra Środowiska, marszałków województw oraz starostów powiatowych.
Informacje dotyczące ruchu zasobów oraz wielkości wydobycia przekazywane są przez
użytkowników złóż, zgodnie z zapisami ww. ustawy. Wzory formularzy sprawozdawczych oraz
objaśnienia, dotyczące sposobu ich wypełniania, zostały określone w rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie operatu ewidencyjnego oraz wzorów
informacji o zmianach zasobów złoża kopaliny (Dz. U. Nr 262, poz. 1568).
Obliczenia i zestawienia, przedstawione w publikacji, wykonano przy wykorzystaniu
uzupełnianego na bieżąco systemu gospodarki i ochrony bogactw mineralnych Polski
„MIDAS”. Dane przekazywane przez przedsiębiorców, dotyczące wielkości zasobów złóż
kopalin stałych, przedstawione są w systemie z dokładnością do 0,01 tys. t lub 0,01 tys. m3.
Wszystkie obliczenia wykonywane są z dokładnością bazową, a następnie zaokrąglane zgodnie
z ogólnie przyjętymi regułami. System w momencie opracowywania „Bilansu...” zawierał
informacje o 13 410 udokumentowanych złożach. Opisana poniżej stosowana od lat formuła
przedstawiania danych ułatwia odbiorcom „poruszanie się” po „Bilansie...”.
Podobnie jak w latach poprzednich, udokumentowane złoża poszczególnych kopalin
zostały przedstawione w Bilansie wg klasyfikacji opartej na ich zastosowaniu, określonym na
podstawie zakresu badań jakościowych dla poszczególnych grup kopalin. Przyjęty podział na
grupy surowcowe ułatwia tylko wskazanie głównego przeznaczenia danej kopaliny, ustalonego
w dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, ale nie decyduje o jej zastosowaniu.
Każda z kopalin omawiana jest oddzielnie, niezależnie od tego, czy występuje w postaci
samodzielnego złoża, czy też, jako kopalina towarzysząca w złożu innej kopaliny. Stąd złoża
wielokopalinowe pojawiają się w „Bilansie...” kilkukrotnie w różnych rozdziałach, tyle razy, ile
jest kopalin w złożu. W związku z tym, niekiedy pojawiają się pozorne niekonsekwencje
w prezentowanych stanach zagospodarowania złóż, gdy w złożu eksploatowanym, w którym
występuje kilka kopalin, jakiejś w roku sprawozdawczym nie wydobywano.
Większość złóż kopalin przedstawiono w podziale administracyjnym kraju, wskazując
ich lokalizację w województwach i powiatach. Złoża ropy naftowej i gazu ziemnego
zaprezentowano w podziale na regiony, dodatkowo podając powiat, natomiast złoża węgla
kamiennego pokazano w podziale na zagłębia.

WSTĘP

7

Jako geologiczne zasoby bilansowe złóż, w większości kopalin figurują zasoby
występujące jedynie poza filarami ochronnymi. Wyjątek stanowią złoża rud metali, węgla
kamiennego, a także barytu i fluorytu, gdzie przedstawiono wszystkie zasoby, łącznie
z występującymi w filarach ochronnych.
W tegorocznym wydaniu, ze względu na udokumentowanie w obrębie polskiej strefy
ekonomicznej Bałtyku – w Zatoce Pomorskiej złoża piasków kwarcowych z minerałami
ciężkimi, dodano nowy rozdział nr 43 - Piaski z minerałami ciężkimi.
Dla złóż kopalin objętych własnością górniczą, z wyjątkiem wód podziemnych będących
kopalinami, oraz większości złóż pozostałych kopalin opracowano mapy rozmieszczenia złóż.
Kryterium umieszczenia na mapach była wielkość zasobów udokumentowanych w złożu.
Pominięto lokalizację złóż bardzo małych o znaczeniu lokalnym. W ostatnim rozdziale
publikacji podano informacje, o zasadach opracowania przedmiotowych map i ich dostępności.
W „Bilansie...” znalazły się także najważniejsze informacje o zasobach
perspektywicznych i prognostycznych kopalin Polski, które szczegółowo przedstawiono
w wydanej w 2011 roku publikacji PIG-PIB pt.: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin
Polski”.
Obecny „Bilans...”, w zakresie wód podziemnych, zawiera dane o zasobach
eksploatacyjnych i dyspozycyjnych oraz o wielkości poboru jedynie wód podziemnych
zaliczonych do kopalin (solanek, wód leczniczych i termalnych). Wiele z tych złóż należy do
grupy wód leczniczych termalnych. Klasyfikowano je jako wody lecznicze, a do termalnych
zaliczono jedynie te złoża, które są wykorzystywane w celach grzewczych, przyjmując
nadrzędność klasyfikacji kopalin dla potrzeb „Bilansu...”, czyli wg zastosowania.
Wszystkie prezentowane w „Bilansie…” dane oraz m.in. informacje o wielkości,
wartości oraz kierunkach importu i eksportu najważniejszych surowców mineralnych oraz ww.
mapy prezentowane są na stronie „www” Państwowego Instytutu Geologicznego Państwowego Instytutu Badawczego pod adresem http://geoportal.pgi.gov.pl/surowce .

Skróty literowe stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złóż oznaczają:
B - dla kopalin stałych - kopalnia w budowie, a dla ropy i gazu - przygotowane do wydobycia
lub eksploatacja próbna
E - złoże eksploatowane
G - podziemny magazyn gazu (PMG)
M - złoże skreślone z bilansu zasobów w roku sprawozdawczym
P - złoże o zasobach rozpoznanych wstępnie (w kat. C2 + D, a dla ropy i gazu – w kat. C)
R - złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kat. A+B+C1, a dla ropy i gazu – w kat.
A+B)
Z - złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane
T - złoże zagospodarowane, eksploatowane okresowo
K - zmiana rodzaju kopaliny w złożu

8