028 .pdf
Original filename: 028.pdf
Author: Maher
This PDF 1.5 document has been generated by Microsoft® Word 2010, and has been sent on pdf-archive.com on 10/11/2019 at 17:13, from IP address 185.159.x.x.
The current document download page has been viewed 45 times.
File size: 829 KB (20 pages).
Privacy: public file
Download original PDF file
Document preview
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
1
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
e
وتاري
شێخ ئەبی عەلی ئەنباری
-تقبه هللا-
وتاری (بیست و ههشت)
بەناونیشانی
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
لف الفضىل
صلح الحذيبية – ِح ُ
شُ ب َ
هة ال َنجايش – ُ
وهرگێڕاىن
پێگهي ڕاستهڕێ
2
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
ةطم هللا اًزحمن اًزحیم اًحمذ هلل واًؿالج واًطالَ عٌی رضىي هللا
خىایە حەكامن ةە حەق پیػان ةذە و یارمەدیامن ةذە ًەضەر غىێنوەودنی ،وه ةادڵیػیامن ةە ةادڵ پیػان ةذە
و یارمەدیامن ةذە ًەضەر ئەوەی ًێی دوورةوەوینەوە ،خىایە ئەوەمان فێز ةوە هە ضىودمان پێذەگەیەنێر
و ضىودمهنذمان ةوە ةەوەی فێزمان دەهەیر ،پەروەردگارا ًەوانەمان ةوەیر هە هار ةە سانطذەهەیان
دهههن ،خىایە سانطذەهەمان ةوە ةە ةەڵگە و حىحخه ةۆمان ئەو ڕۆژەی ةە دیذارخ دەگەین و نەیوەیذە
ةهڵگه ةەضەرمانەوە ئەی چاهرتینی ةە ةەسەییان ،ئەی پەروەردگارَ ضینەَ ئاضىودە و گىغاد ةوە و
هاروةار و هەوڵ وهۆغػم ةۆ ئاضان ةوە و گزێی سمانم ةوەرەوە و سمانم پاراو ةوە دا ًه گىفذارَ دێتگەن،
پەروەردگارا هزدەوەهانم چان ةوە و دەنها ةۆ ڕەسامەنذی دۆ ةێر و هیچ ةەغێوی دێذا نەةێر ةۆ هیچ
یەهێى ًە دروضذوزاوانرً ،ه پاغانذا:
هێػذا كطەهامنان دەرةارەی ئەو دەضذەیەیە هە دەگەڕێر ًە گىمانەهان ةۆ ئەوەی چىونە ناو حێگەهانی
هەڵگەڕانەوە ةۆ خۆی ةە دروضر داةنێر ،وە مەةەضذم ًە حێگەهانی هەڵگەڕانەوە؛ حوىمەدە
داغىدییەهان و ئەنخىمەنە دەرشیعییە نىێنەرییەهانە ،وە ًە دیذاری پێػىو ةاضی ةەڵگەهێنانەوەی
ئەوامنان هزد ةە چیڕۆهی پێغەمتەر یىضف ،وە ومتان هیچ ةەڵگەیەن نەةىو ًە الی پێغەمتەر یىضف ةۆ
خۆخطذنە نێى حێگەهانی هەڵگەڕانەوە ،حەخذیؼ دەهەمەوە ًە ةاةەدێى و دووةارەی دەهەمەوە؛ ئەویؼ
ئەوەیە هە خەڵى ًە ةاةەدی حىهموزدن ةە حگە ًەوەی هه هللا دایتەسانذووە داةەع دەةن ةۆ ضێ ةەع،
ئەهٌی ضىننە و حەماعە وای دەةینن ئەوانە هەڵگەڕاونەدەوە ًە دینی هللا دعاًی ،ئەمە ئەهٌی ضىننە و
حەماعە ،ةەاڵَ هۆمەڵی مىڕحیئە -ئەَ خۆغەویطذانەی داغىدانً -ەةارەیانەوە دەڵێن :هفز دون هفز،
ضەةارەخ ةە ئیخىانی میطڕ و هٌوەهانیان حا ئەوانە دەیانەوێر چىونە نێى ئەو حێگەیانە ةوەن ةه دین،
ةۆیە پێیان وایە چىونە ناو ئەو حێگەیانە ًە دینذایە ةەڵوى واحتێوی غەرعییە هە ئینطان ةچێذە ناو ئەَ
حێگەیانە! ،ةۆیە ًێزەوە دەضذیان هزد ةە گەڕان ًە هەر گىمانێى ةێر ةۆ ئەوەی ةۆ خۆیان ةوەنە ةیانى و
چىونە نێى ئەَ حێگەیانە ةە دروضر داةنێن ،حا ًەو گىمانانەی دەیوەنە ةەڵگە ًەضەر چىونە پەرًەمان؛
ةاةەدی نەحاغی ـیە -رحمه هللا ،-وە دۆ دەسانیر هە نەحاغی پاغایەن ةىو ًەضەر حەةەغە ،هە ئەمەع
ساراوەیەهە ةەهاردەهێرنێر ةۆ هەر هەضێى حىهمی حەةەغەی هزدةا ،هەروەن ئەوەی حىهمی فارضی
3
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
دەهزد ناودەةزا ةە هیطڕا و ئەوەی حىهمی ڕۆمی دەهزد ناودەةزا ةە كەیطەر و ئەوەی حىهمی یەمەنی
دەهزد ناودەةزا ةە دىةتەع و ئەوەی حىهمی میطڕی دەهزد ناودەةزا ةە فیزعەون و هەنذێى حاریؼ ةە
مىكەوكەص ،حا ئەَ ناوانە نارساون ًە مێژوودا و ةەهاردەهێرنان ةۆ ئەَ هەضانە ،وە ناوی پاغای
حەةەغە "ئەضحەمە" ةىو هەروەن ًە الی ةىخاری -رحمه هللا -هادىوه
چۆن غىێنوەودىوانی ئەفاڵدۆن ةەڵگە دەهێننەوە ةە نەحاغی ًەضەر دروضذتىونی چىونە ناو حوىمەدە
داغىدییەهان و پەرًەمان؟ ودیان :نەحاغی مطىڵامن ةىو ،هادە نێى ئیطالَ ًە ماوەی ژیانی پێغەمتەر ^،
وە دوای مطىڵامنتىونەهەی ةارودۆخەهە وەن خۆی مایەوە ،حىهمی حەةەغەی دەهزد ةە هەمان ئەو
حىهامنەی هه حىهمی پێذەهزد پێؼ مطىڵامنتىونی ،هەوایە ئێطذا پیاوێوی مطىڵامنە ةەاڵَ حىهم دەهاخ
ةە حگە ًەوەی هە هللا دایتەسانذووە و پێغەمتەریؼ ^ئەمەی پەضەنذ هزد و پێی ڕاسی ةىو ةەڵوى
نىێژی ًەضەر هزد هادێى مزد ،هەواةىو ئەمە ةەڵگەیەهی ئاغوزایە -هەروەن پێیان وایەً -ەضەر
دروضذتىونی چىونە ناو حوىمەدە پەرًەمانییەهان و هەروەها حىهموزدن ةە حگە ًەوەی هه هللا عش
وحٍ دایتەسانذووە ،ئایا دا چ ڕادەیەن ئەوەی ئەوانە ةۆی چىونە ڕاضر و دروضذە؟
پػذیىان ةە هللا عش وحٍ دەڵێم :ةاةەدی یەهەَ ئەوەیە هە نەحاغی پاغایەن ةىو ًەضەر حەةەغە -
ناهۆهیامن نیە ًەمەدا ،-ةاةەدی دووەَ :ئەوەیە ئەو ةاوەڕی هێنا ًە ماوەی ژیانی رضىي هللا ^ هە
ئەمەع ةە هەمان غێىە ناهۆهی دیادا نیە ،ةاةەدی ضێیەَ :ئەوەیە هە ئەو هیچ غذێوی ًە حىهمڕانییەهەیذا
نەگۆڕی دوای ئەوەی مطىڵامن ةىو ،ئەمەع ةە هەمان غێىە ناهۆهی دیادا نیە ،حا چۆن هارەهە ڕوویذا و
چۆن ةڵێین ئەو ةاوەڕی هێنا ًە هادێوذا حىهمی دەهزد ةە حگە ًە حىهمەهانی هللا عش وحٍ؟ ًە
ضەرەدادا ،نەحاغی -رحمه هللا -دوای مطىڵامنتىونی ،هاوهاخ سانایان ًە داةیعینی هەژمار دەهەن چىنوە
پێغەمتەری ^نەةینی ،ةاوەڕی هێنا ةەاڵَ نەیتینی ةۆیە ًە داةیعین هەژمار دەهزێر ،دوای ئەوەی
ةاوەڕی هێنا ئەوانەی ًەگەڵیذا ةىون ًە فەرمانتەردار و ةەرپزضەهانی ،سانیان ئەو دینەهەی گۆڕیىە حا
ویطذیان ًێی دەرةچن ،هادێى ئەویؼ ةەوانی سانی هە دەیانەوێر ًێی دەرةچن ،هادە الی هاوەاڵنی
رضىي هللا ^ئەوانەی ًە حەةەغە ةىون ،وە هەنذێى هەغذی ةۆ ئامادە هزدن و ودی :ئەگەر ةەضەرمذا
ساڵ ةىون ئەوا ئێىە دەرةچن ةۆ ئەو غىێنەی دەدانەوێر ةەاڵَ ئەگەر من ساڵ و ةااڵدەضر ةىوَ ئەوا ًەَ
4
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
خاهەدا مبێننەوە ،پاغان دوای ئەمە هەودە گفذىگۆیەن ًەگەڵ ئەو دەضەاڵدذار و ةەرپزضانەی ًە دەوری
ةىون ،وە هاغەسێوی ئامادە هزد و دیایذا نىوضی :غایەدی دەدەَ ةەوەی هیچ خىایەن نیە ةە حەق حگە
ًە هللا و محمذ پێغەمتەری هللا ـیە ،وە عیطا ةەنذە و پێغەمتەری هللا ـیە ،پاغان ًەناو پۆغاهەهەی داینا،
ئینخا هادێى دەرچىو گفذىگۆی ًەگەڵ كەومەهەی دەهزد و ةەڵگەی ةۆ دەهێنانەوە ودیانً :ە دینەهەمان
دەرچىویر و دەرةارەی عیطا غذێى دەڵێیر حیا ًەوەی ئێمە دەیڵێین ،ودی :ئێىە چی دەڵێن؟ ودیان
دەڵێین ئەو هىڕی خىایە ،ودی :منیؼ ئەمە دەڵێم پاغان دەضذی ًەضەر ئەو هاغەسە دانا هە ًەناو
پۆغاهەهەیذا ةىو حا ئەوانیؼ هێمن و ةێذەنگ ةىون ،هەوایە ئەو وەن ئەوەی ًە ضەرەدادا دینەهەی
ئاغوزا هزدووە ةەاڵَ دوای ئەوەی ویطذىیانە ًێی دەرةچن ةۆیە دین و ئیامنەهەی غاردەوە ،ئەَ حۆرە ًە
خەڵویذا ئینب دەیمیە و ئینب كەییم -رحمهام هللا -پۆڵێنی دەهەن ةە چینی چىارەَ ،چینی چىارەَ -ئەوانە-
..ضێ چینەهە ةاضوزاون ًە ضەرەدای ضىڕەدی (اًتلزج)؛ ئیامنذاران و هافزان و مىنافیلان ئەوانە حاڵیان
نارساوە ،مىنافیم ئەو هەضەیە هە ئیامن دەردەخاخ و هىفز دەغارێذەوە ،ةەاڵَ چینی چىارەَ ئەو هەضەیە
هە هىفز دەردەخاخ و ئیامن دەغارێذەوە حا نەحاغی ًەَ چینە ةىو ،وای ةۆ دەرخطنت ةەوەی ئەو ًەضەر
دینی ئەوانە ةەاڵَ ًە ڕاضذیذا ةاوەڕدار ةىو ةە پێغەمتەر ^ ،وە ئینب دەیمیە و ئینب كەییم هادێى دانیان
ﱡﱙ
ناوە ةەَ چینە ئەوا ةەڵگەیان هێناوەدەوە ًەضەر ئەمە حا ًە نێى ةەڵگەهانیؼ فەرمىودەی هللا دعاًی ﱘ
ﱚ ﱛ ﱜ ﱝ ﱞ ﱟ ﱠ ﱠ(ً ،)1ەوانەیە هەضێى ةوىژیر هە ئەوانە هەمىویان هافز ةن
ةەاڵَ ئەوەی هىغذىدە ًە ناویانذا ئەمەیان ئیامنذارە و ًەناویانذا دەژیا ،هەروەها ةەڵگەیان هێناوەدەوە ةەَ
فەرمىودەیەی هللا دعاًی هە ةاضی ةاوەڕدارەهەی ناو دارودەضذەی فیزعەون دەهاخ ،هەضێى ةىو
ئیامنەهەی غاردةىوەوە ،هەوایە ئەَ چینەع هەن و نەحاغی ًەَ چینە ةىو ،ئینب كەییم -رحمه هللا-
دەڵێر" :ةەردەواَ ئەَ هۆمەڵەیە منىونەیەهن ًە خەڵى ًەضەر ضەردەمی پێغەمتەر ^و دوای ئەویؼ،
هە ةە پێچەوانەی مىنافیلەهانن ًە هەمىو ڕووێوەوە وەن ئیامنذارەهەی دارودەضذەی فیزعەون هە
ئیامنەهەی غاردةىوەوە و هەروەها وەن نەحاغی هە پێغەمتەر ^نىێژی ًەضەر هزد" ودەهەی ئینب
كەییم -رحمه هللا -هۆدایی هاخ ،هەوایە نەحاغی ًەَ چینەیە ،ضەةارەخ ةە ةەڵگەع ًەضەر ئیامنی ئەو
( )1اًنطاء.29 :
5
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
ةزیذییە ًەوەی هادىوە ًە ؾەحیحی ةىخاری -رحمه هللا -ةەوەی ًە ڕۆژی مزدنیذا -پێغەمتەر -ةە
هاوەاڵنی فەرمىو" :ئەمڕۆ پیاوێوی چان مزد حا هەڵطن و نىێژ ةوەن ًەضەر ةزاهەدان" وە فەرمىودەهە
ًە الی ئیاممی مىضٌیم هادىوە و هەروەها ًە ڕیىایەدێوذا ًە الی ةىخاری ةهَ غێىهیه هادىوە" :داوای
ًێخۆغتىون ةۆ ةزاهەدان ةوەن" ئینخا ڕیشی هزدن و نىێژی ئامادەنەةىوی (غائث) ًەضەر نەحاغی هزد،
هەوایە ةەدڵنیاییەوە ًەضەر ئیامن ةىوە ،إةن األثیز ًە پەڕدىهی "أضذ اًغاةح يف معزفح اًؿحاةح" ةاضی
هزدووە هە پێغەمتەر ^ (عمزو ةن أمیح اًضمزي) <نارد ةۆ الی نەحاغی ةە پەیامێى ،ئەَ پەیامەع
دیایذا پێغەمتەر ^داوای ًە نەحاغی هزد هە ةێذە ناو ئیطالَ ،هەروەها داوای ًێوزد دایوی حەةیتەی
ًێ مارە ةواخ ،دایوامن (رمٌح ةنر أيب ضفیان) < ،ةە هەمان غێىە ًە پەیامەهەدا داوای ًێوزد
مطىڵامنەهانی الی خۆی ةنێزێذەوە ةۆ الی ئەو ،ئەَ پەیامە گەیػذە نەحاغی ًە ضاڵی غەغی هۆچی
پاغان نەحاغی وەاڵمی پێغەمتەری ^دایەوە ةە پەیامێى؛ "ًە نەحاغییەوە ةۆ رضىي هللا ،من ةاوەڕَ ةە
دۆ هێناوە ةە ڕاضذگۆیی و ةە ةەڕاضذذانان و من غایەدی دەدەَ هیچ خىایەن نیە ةە حەق حگە ًە هللا،
ةەیعەخ ةە دۆ و ةەیعەخ ةە هىڕە مامەهەخ دەدەَ و دەضٌیمی هللا ـی پەروەردگاری حیهانیان ةىوَ" ،ئەمە
ناوەڕۆهی پەیامی نەحاغی ةىو ةۆ رضىي هللا ^ ،هەوایە نەحاغی ةاوەڕی هێناةىو ةە پێغەمتەر ةەاڵَ
پێىیطذە دانتنێین هە ئەمانە ڕاضذی مێژوویین ئەویؼ ماوەی مطىڵامنیەدی نەحاغی چەنذ ةىو؟
ماوەی مطىڵامنیەدییەهەی؛ ئەو هادە ناو ئیطالَ ًە ضاڵی غەغی هۆچی ،مزدنی؛ ئینب هەثري -رحمه هللا-
دەڵێر" :وە هادی مزدنی پێؼ فەدحی مەهوە ةىو ةە ماوەیەهی سۆر" ،وە دۆ دەسانیر هە مەهوە -هللا
دعاًی پایەدار و گەورەی ةواخً -ە ضاڵی هەغذی هۆچی فەدح هزا هەوایە هۆچی دواییوزدنی پێؼ
ضاڵی هەغر و دوای ضاڵی غەع ةىوە حا ئەمە ماوەی مطىڵامنتىونەهەی ةىوە ،ئەگەر ئەَ ڕاضذییانەخ
سانی ،هەوادە چۆن ةەَ غێىەیە مایەوە هە حىهم ةواخ ةەو حىهامنەی حىهمی پێذەهزدن هادێى ًەضەر
دینی نەضڕانیەخ ةىو؟
پػذیىان ةە هللا عش وحٍ دەڵێم :نەحاغی هاری ةەوە هزد هە فێزی ةتىو ًە دینی هللا عش وحٍ ،ئەو غذانە
چی ةىون دەیشانی ًە دینی هللا دعاًی و هامانەع ةىون غاراوە ةىون ًێی ًە دینی هللا دعاًی ؟ وە ئەوەی
ًەو غاراوە ةىو ئایا ًە ڕووی غەرعییەوە ًێپزضینەوەی ًهضهر دههزێر ًهگهڵیذا یان نا؟ ضەرەدا ئەوەی
6
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
فێزی ةىو ًە دینی هللا دعاًی ةزیذی ةىو ًە ةەیەهگزدنی هللا عش وحٍ ،ئەو پێػرت دەیىخ( :إنّ هللا ثاًث
ثالثح) ،دوای ةاوەڕهێنان دەیىخ( :ال إًه إال هللا) ئەمە ةىو هە پێی گەیػر ،وە ةاوەڕی هەةىو ةە عیطا -
درودی هللا ًەضەر پێغەمتەری ئێمە و ئەویؼ ةێر -ةەوەی ئەو هىڕی هللا ـیە -عش وحٍ ،-دوای
ةاوەڕهێنانی ةە پێغەمتەر ^ سانی هە ئەو ةەنذە و پێغەمتەری هللا ـیە و ًە دایوتىونەهەی هەر ةە
فەرمانی هللا ةىوە هە ًە مەریەمذا -عٌیها اًطالَ -ةەرحەضذە ةىو ،هەوایە ئەَ گۆڕانانە ةەهۆی ئەو
غذانەوە ةىو هە پێی دەگەیػر ًە دینذا و واسی ًە دینی نەضڕانیەخ هێنا و هادە ناو دینی ئیطالَ ،ئەَ
ةاةەدانە گەیػذنە نەحاغی و ئینخا هاری هزد ةەَ ةاةەدانە ةەاڵَ هیچ غذێى ًە دەرشیعەهانی دز نەگەیػنت
ةە نەحاغی ،هیچی پێنەگەیػر ةە ةەڵگەی ئەوەی عتذهللا ةن مطعىد <هادێى ًە حەةەغە گەڕایەوە
ضەالمی هزد ًە پێغەمتەر ^ًە هادێوذا نىێژی دەهزد حا وەاڵمی نەدایەوە ،ئەویؼ ودی :ئەی رضىي
هللا ئێمە ضەالمامن دەهزد دۆ وەاڵمر دەدایەوە ئەی ةۆچی ئێطذا وەاڵمم نادەیذەوە؟ پێغەمتەر
^فەرمىوی" :ةەڕاضذی ًە نىێژدا ضەركاڵتىون و دێڕامان هەیە" .فەرمىودەهە ًە الی ةىخاری -رحمه
هللا -هادىوەً ،ە ضەرەدای دەرشیع ًە هادی نىێژهزدنذا هەضێى ضەالمی ةوزدایە دەدىخ :وعٌیوم اًطالَ،
ةەاڵَ ًەو ماوەیەی ئەَ هاوەاڵنە ًە حەةەغە ةىون ئەَ دەرشیعە نەضخ ةىوەوە و دەرشیعێوی دز هاخ؛
ةەوەی هادێى ًە ناو نىێژدا ةىویر و هیچ هەص وەاڵمی ضەالمەهەی نەدایەوە ،دۆ وەاڵَ ةذەوە ةە
ئاماژەهزدن ةە دەضذر ،پػذی دەضذر ڕوو ًە ئاضامن دەهەیر و ناوًەپر ڕوو ًە سەوی دەهەی حا ًە هەر
ةارێوذا ةىویر ئەوا ةەَ غێىاسە ئاماژە دەهەیر ،ئەمە ضىننەدە ًە وەاڵمذانەوەی ضەالَ ةەاڵَ عتذهللا ةن
مطعىد ئەَ غذە پەیىەضذەی ةە نىێژ نەسانیتىو چىنوە دەرشیعەهان پێی نەگەیػذتىون ،ئەمە ةهڵگهی
یەهەَ ،ةهڵگهی دووەَ :ةاةەدەهە هەر دەنها ًەضەر نەحاغی هىرخ نەهزاوەدەوە ةەڵوى هەمىو ئەو
هاوەاڵنەی هۆچیان هزدةىو ةۆ ئەَ ناوچانە ،حاڵیان هەروەن حاڵی نەحاغی ةىو ،حا ًە مەهوە ڕۆیػنت
ةەو غذانەی دەیانشانی ًە ئیطالَ ،وە چىونیان ةۆ حەةەغە ًە ضاڵی پێنخەمی پێغەمتەرایەدی پێغەمتەر ةىو
^ ،ضەرەدای هۆچوزدن ًە ضاڵی پێنخەمی پێغەمتەرایەدی ةىو ،ماوەیەن مانەوە دا ضاڵی حەودی هۆچی
ئینخا گەڕانەوە ةۆ مەدینەً ،ە ضاڵی غەسوەی خەیتەر ًە حەةەغە گەڕانەوە هەوایە نشیوەی ضێشدە ضاڵ ًە
حەةەغە ةىون ،ةەدرێژایی ئەو ماوەیە ئاگادار نەةىون ًەو دەرشیعانەی داةەسین ًە مەدینە ةەڵوى دەنها
7
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
ًەضەر ئەو غذانەی دین ةىون هە وەریانگزدتىو ًە ضەردەمی مەهوە و حا هللا ـیان -عش وحٍ -دەپەرضر
ةەهۆی ئەو غذانەی فێزی ةتىون ةۆیە حاڵی نەحاغی وەن حاڵی ئەَ هاوەاڵنە ةىو هە ًەَ ناوچانهدا
ةىون ،وە دێمە ضەر ودەی ئینب حەسَ -رحمه هللا -داوەهى ةشانیر ئەوانە خاوەن عىسرن یان نا ،هەواةىو
نەحاغی هاری دەهزد ةەوەی فێزی ةتىو ًە دین ،ةەاڵَ دەرةارەی دەرشیعەهان ئەوا هاری پێنەهزد چىنوە
پێی نەگەیەنزاةىو و ئەَ دەرشیعانەی پێنەگەیػذتىو ،وە دۆ دەسانیر هە ًە ڕێگزەهانی دەهفیزهزدن ،وادە
ئەگەر هەضێى هەودە ناو هەڵىەغێنەرەوەیەن ئەوا هەنذێى ڕێگز هەن حا ًە چىارچێىەی ڕێگزەهانی
دەهفیز ئەوەیە ئەگەر هەضێى مطىڵامن ةىو و هاوهاخ ًە ناوچەیەهی دوور دەژیا؛ ناوچەیەهی داةڕاوە ًە
مطىڵامنان ،دوای ئەوەی مطىڵامن ةىو هەڵىەغێنەرەوەیەهی ًە هەڵىەغێنەرەوەهان ئەنخامذا ،ئایا دروضذە
ةۆ هیچ یەهێى دەهفیزی ةواخ؟ نەخێز دروضر نیە ،ةۆچی؟ چىنوە ةەهۆی ئەوەی ًە ناوچەیەهی دوور
و داةڕاوە ًە مطىڵامنان ئەوا دەةێذە ڕێگز ًە ةەهارهێنانی ناوی ڕیذە ةۆی یان داةەسانذنی حىهمی ڕیذە
ًەضەری چىنوە ناوچەی دوور و داةڕاو ڕێگزێوە ًە ڕێگزەهانی دەهفیز ،حا نەحاغی ئەمە حاڵی ةىو هە
ًە حەةەغە دەژیا هاوهاخ ةەدەواوی داةڕاو ةىو ًە مەدینە و ًەو دەرشیعانەی دادەةەسین ًەو ماوەیەدا
ةۆیە ئەگەر هەڵىەغێنەرەوەیەن ئەنخاَ ةذاخ ئەوا ًه ڕووی غهرعییهوه ةۆ هیچ هەضێى دروضر نیە
حىهمی ةەضەر ةذاخ ةە ڕیذە و هەڵگەڕانەوە یاخىد ةە دەرچىون ًە ئیطالَ ،ئێطذاع ودەی ئینب حەسَ و
ئینب دەیمیە -رحمهام هللا دعاًی -دەخىێنمەوە ًەةارەی ئەَ ةاةەدەوە ،هاوهاخ پێؼ ئەوەی ودەهانیان
ةخىێنمەوە ودەیەهی (إةن اًعزيب -رحمه هللا )-هەیە ،دەڵێر ةۆچی پێغەمتەر ^نىێژی ًەضەر نەحاغی
هزد؟ هە ئیاممی كىڕدىةی -رحمه هللا -ودەهەی اةن اًعزيب گىاضذىەدەوە ًە دەفطیزەهەی ،اةن اًعزيب هە
هۆهاری نىێژهزدنی پێغەمتەر ^ًەضەر نەحاغی ڕوون دەهادەوە دەڵێر" :چىنوە پێغەمتەر ^ سانی
هه نەحاغی و ئەوانەی ًەگەڵیذا ةىون ًە هاوەاڵن هیچ ةەڵگە و گێڕانەوەیەهیان ًەةەردەضر نیە ًەةارەی
نىێژهزدن ًەضەر مزدوو ،وە سانی هە ئەوان نەحاغی دەنێژن ةەةێ نىێژهزدن ةۆیە دەضذی هزد ةە
نىێژهزدن" ،پێغەمتەر ^ئەَ غذەی سانی ئەمەع ودەی اةن اًعزيب -رحمه هللا -ةىو ،ئینب هەثیز ًە
دەفطیزەهەیذا ئەَ ودەیەی اةن اًعزيب گىاضذىەدەوە پاغان دوای ئەمە ودىیەدی" :وە ئەمەع وەاڵمێوی
چاهە ،ودەهە هی اةن اًعزيب ـیە و ئیاممی كىڕدىةی گىاضذىیەدییەوە و پاغان ئینب هەثیز گىاضذىیەدیەوە و
8
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
ضەرنخی داوە ًەضەر ودەهەی اةن اًعزيب و دەڵێر" :وە ئەمەع وەاڵمێوی چاهە" ،هەوایە ئێطذا سانیم
هە دەرشیعەهان پێی نەگەیػذتىون حا ماداَ دەرشیع پێی نەگەیػذتێر و ئینخا حىهمی هزدووه ةەوەی
خۆی ةەالیەوە ةاع و پەضەنذ ةىوە ئەوا ئەمە ةە هەڵىەغێنەرەوە ًە كەڵەَ نادرێر ًە دینەهەمان ،ةە
هەڵىەغێنەرەوەیەن ًە هەڵىەغێنەرەوەهانی ئیطالَ هەژمار ناهزێر ًە دینەهەمان ،ضەرند ةذە ئینب حەسَ
رحمه هللا -چی دەڵێر ،ئەَ ودەیەع ًە "املحٌّی"دا هادىوە ،ئینب حەسَ -رحمه هللا -دەڵێر" :حیاواسیو ناهۆهی نیە ًەوەی ئەگەر ئینطانێى مطىڵامن ةتێر و دەرشیعەهانی ئیطالَ نەسانێر حا ةاوەڕی وا ةێر
هە ئارەق حەاڵڵە و هەروەها هیچ نىێژێى ًەضەر ئینطان نیە ًە هادێوذا حىهمی هللا دعاًی پێی
نەگەیػذتێر ئەوا هافز ناةێر ةەةێ هیچ ناهۆهیێى هە دانی پێذاةرنێر" ،مانای ئەَ كطەیەی ئینب حەسَ -
رحمه هللا -چییە؟ پیاوێى ًە ناوچەیەهی دوور دهژیێر حا مطىڵامن دەةێر ةەاڵَ پێی نەگەیػذىوە هە
ئارەق ًە ئیطالمذا حەڕامە ئینخا ةاوەڕی وایە ئارەق حەاڵڵە هە ئەمەع هارێوی دەرچىێنەرە ًە دین
ةەاڵَ نادىانیر دەهفیزی ةوەیر ،ةۆچی؟ چىنوە ًە ناوچەیەهی دوورە و ئەَ حىهمە غەرعییەی
پێنەگەیػذىوە ،ةەڵوى غذی دزی خطذە ضەر ئەمە و ودی پێی وانیە نىێژ ًەضەر ئینطان دانزاةێر و هەر ًە
ةنەڕەدذا پێی وانیە غذێى هەةێر ةەناوی نىێژ ،ئەمە دەهفیز ناهزێر ،ةۆچی؟ چىنوە دەرشیعی
پێنەگەیػذىوە ،وە هەر هەضێویؼ غذێوی پێ ڕانەگەیەنزاةێر ئەوا ًهضهر ئهمه ًێپزضینەوەی ًەگەڵذا
ناهزێر ،ةاغە ،دوای ئەمە ئینب حەسَ كطەهەی دەواو دەهاخ و دەڵێر" :داوههى ئەگەر ةەڵگەی ًەضەر
چەضپا و حێگیز ةىو -وادە ئەو هەضەی ئارەق و نىێژنەهزدنی حەاڵڵ هزد -ئینخا هەر ةەردەواَ ةىو
ًەضەر ئەَ حاڵە ئەو هادە ةە هۆڕای ئىممەخ هافزە" ،وادە پێی ودزا ئارەق حەڕامە ًە دینی ئێمە هەچی
هەر ةەردەواَ ةىو ًە حەاڵڵوزدنی ئارەق ئەوە ئەو هادە ئەَ هەضە دەهفیز دەهزێر چىنوە ةەڵگە ًەضەری
حێگیز هزا و غەرعی پێگەیەنزا ،ئەمە ودەی یەهەمی ئینب حەسَ ةىو ،ضەةارەخ ةە ودەهەی دزی ًە
"اًفؿٍ يف املٌٍ واًنحٍ" دەڵێر" :وە هەر هەضێى ةەغێى ًە واحتەهانی دینی پێنەگەیػذتێر ئەوا
خاوەن عىسرە و هیچ ضەرسەنػذێوی ًەضەر نیە ،هەروەن حعفز ةن أيب طاًث و هاوەاڵنی > ًە
خاهی حەةەغە ةىون و پێغەمتەر ^ًە مەدینە ةىو و كىرئانیؼ دادەةەسی و دەرشیعەهان دادەنزان حا
هیچ هامیان ةە حهعفهر و هاوەاڵنی نەدەگەیػر ةەهۆی دووری و پچڕانی ڕێگا ةە گػذی ًە مەدینەوە ةۆ
9
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
خاهی حەةەغە ،ئینخا ةەَ غێىەیە مانەوە ةۆ ماوەی غەع ضاڵ و ئەمەع هیچ سیانێوی نەدا ًە دین و
ئیامنەهەیان -وادە هاوەاڵنی رضىي هللا -ئەگەر حەڕامیان ئەنخاَ داةێر و فەڕسیان ةەحێ نەهێناةێر"،
ةەدرێژایی ئەو ضااڵنە -ضێشدە ضاڵ -هە ًەوێذا مانەوە ةەدڵنیاییەوە غذانێى حەڕاَ هزا و غذانێى حەاڵڵ
هزا ةەاڵَ ئەوان پاةەنذ نەةىونە نە ةە حەاڵًوزاوەهان و نە ةە حەڕاموزاوەهان ،وە غذانێى فەڕسهزان ةەاڵَ
ئەوان پاةەنذ نەةىونە ةە ئەنخامذانیان حا ئەوانە خاوەن عىسرن چىنوە غەرع پێیان نەگەیػذىوە ًەَ
خان و ناوچانەدا ،وە نەحاغی حاڵی وەن حاڵی هاوەاڵنی رضىي هللا ةىو ^ ،ودەیەهی دز هەیە هە هی
ئینب دەیمیە ـیە ًە "اًىاضطيح" ،ئینب دەیمیە -رحمه هللا -دەڵێر" :مەرج نیە هەر هەضێى پێچەوانەی
غذێوی هزد ًهَ ةیزوةاوەڕە ئهوا دیاچىو و خەضارەمتەنذ ةێر ،چىنوە هەضی ناهۆن و ڕاحیا ًەوانەیە
مىحذەهیذێى ةێر و هللا ًە هەڵەهانی خۆع ةێر ،وە دەغێر ئەوەنذەی ًە سانطر پێنەگەیػذتێر
دەرةارەی ئەمە هە ةەهۆیەوە ةەڵگەی ًەضەر ةچەضپێر" ،هەوایە هەر هەضێى دینی پێنەگەیػذتێر ئەوا
ًێپزضینەوەی ًەگەڵ ناهزێر ًەضەر دینذاری نەهزدن ،ةۆیە ئێطذا دێین و دەڵێین نەحاغی هاری هزد
ةەوەی سانی و فێزی ةىو ًە دین ةەاڵَ وردەهاری دەرشیعەهان ئەوا هیچ غذێوی ًە پێغەمتەرەوە ^
پێنەگەیػر ةۆیە ئەو خاوەن عىسرە ًەضەر ئەو حىهامنەی ةەهۆیانەوە حىهمی ئەو ناوچانەی پێذەهزد
هەرچەنذە ئەو ًەضەر ئیطالَ ةىو ،ئەمە ڕاضذییەهە ةىو ضەةارەخ ةە نەحاغی
ئێطذاع دێینە الی ئەوانەی ةەڵگە دەهێننەوە ةە چیڕۆهی نەحاغی ًە چىونە پەرًەمان و حێگەهانی
هەڵگەڕانەوەً ،ە ضەرەدادا؛ حیاواسی ًە نێىان نەحاغی -رحمه هللا -و ئەَ چەپەاڵنە ئەوەیە هە نەحاغی
واسی ًە دینێى هێنا و هادە ناو ئیطالَ ،واسی هێنا ًە دینی نەضڕانیەخ و هادە ناو ئیطالَ ،ةەاڵَ ئەوانە
واسیان هێناوە ًە ئیطالَ و چىونەدە ناو ئەفاڵدىنیەخ و دیمىهزاضی ،وە دۆ سانیر هە مانای دەضذىر چییە
و مانای ًیژنەی نىوضینەوەی دەضذىر چییە و مانای ضىپا و پۆًیظ چییە و مانای دیمىهزاضی چییە..
هەمىو ئەَ ساراوانەمان سانی واًحمذ هلل ،حا ئەوانە ًە ئیطالَ دەرچىون و چىونە پاڵ ئەفاڵدىن و
دیمىهزاضی و ئینخا دەضذیان ةە ةانگەواس هزد ةۆی ،حا چۆن ئەمە ًەگەڵ یەن هۆدەةێذەوە هە پیاوێى ًە
هىفز دەرةچێر و ةێذە ناو ئیطالَ ،چۆن ئینطان خۆی ةە پیاوێى دەپێىێر ًەضەر ئەمە ًە هادێوذا ًە
ئیطالَ دەرچىوە و چىوەدە ناو ڕیذەوە -پەنا ةە هللا ،-ئەمە حیاواسییە ،حیاواسیێوی دز؛ نەحاغی هاری
11
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
هزد ةەوەی هە فێزی ةىو ًە دین و هەر ئەمەع ةىو پێی گەیػذتىو ،ئێىە چیذان ًە دین ًێ غاراوە ةىوە؟
ئێطذا چی غذێى ًە دین ًێذان غاراوە ةىوە هەداهى هادێى دەچنە نێى ئەَ حێگەیانەی هەڵگەڕانەوە ةڵێین
ئێىە عىسردان هەیە چىنوە حىهمەهانی هللا ـذان -عش وحٍ -پێنەگەیػذىوە! ،هەمىوی دەسانن ةەڵوى
هەدانە ودار دەداخ و هەدانە وانە دەڵێذەوە و هەدانە خۆی ةە سانا دادهنێر و هەدانە خۆی ةە ةیزمەنذ
دادهنێر ،هەوایە دۆ چۆن خۆخ دەپێىیر ةە نەحاغی ًە هادێوذا نەحاغی هیچی ًە دین نەسانیىە دەنها
غذانێى نەةێر هاوهاخ پاةەنذیؼ ةىوە پێیانەوە ،ةەاڵَ ئێىە هەمىو ئەو دینەی دەیشانن واسدان ًێهێناوە و
چىونەدە پاڵ ئەوانە و غەرعی هللا ـذان خطذە الیەهەوە ،وە حىهمذان دەهزێر و حىهمیؼ دەهەن ًە
نێىان خەڵوی ةە كانىنەهان و دەضذىرەهان ،ةۆیە هیچ ڕووێوی ًێوچىون نیە ًە نێىان نەحاغی و ئەوانەدا
ةەگىێزەی ئەوەی ةاضم هزد ،ئەمە گىمانێى ةىو هە ئەوانە ةە ةەڵگە دەیهێننەوە.
گىمانێوی دزیان هەیە هە ئەویؼ ةاةەدی ئاغذەوایی حىدەیتیەیە ،وە ئاگادارخ دەهەمەوە ًە غذێى؛ ئەَ
پیطانە هەمیػە ناونیػان سۆر ةەهاردێنن ًە ةەڵگەهێنانەوە ،هادێى ًەگەڵی دادەنیػیر و ةاضی پەرًەمان
دەهەی ،دەڵێر :ئەی ةزای ةەڕێشَ ،چیڕۆهی یىضف ،نەحاغی ،ئاغذەوایی حىدەیتیە ،پەیامننامەی مەدینە،
ةۆچی غذێى ًەضەر خۆخ حەڕاَ دەهەی هە هللا حەاڵڵی هزدووە ،هاوپەیامنی "اًفضىي" ،..ناونیػانی
سۆرخ ةۆ دەهێنێذەوە ،دۆع دەڵێی :ئەی ضتحان هللا ئەَ هەمىو ةەڵگەیە هەیە هەچی من نەمشانیىە؟! ،
ةەاڵَ ئەگەر داوای وردەهاری ًێتوەی ئەوا دەضذەوەضان دەةێر ،نادىانێر ئەَ ةەڵگەیە داةەسێنێذە ضەر
ئەو واكیعەی دیایذا دەژیێر ،ناهزێر ًه هیچ ةارێى ًە ةارەهان ،چۆن ةەڵگە دەهێننەوە ةە ئاغذەوایی
حىدەیتیە ًەضەر دروضذتىونی چىونە پەرًەمان؟ دەڵێر چىنوە پێغەمتەر ^پەضەنذی مىرشیوەهانی
هزدووە ًە هەنذێى ًەو دەرشیعانەی هەیانتىوە ،هەر ًەضەر ئیطالمییؼ ماوەدەوە ،هەوایە ئێمەع ةە
هەمان غێىە دەهزێر پەضەنذی ئەوانە ةوەین ًە هەنذێى ًەو دەرشیعانەی هەیانە و هەروەها ةە
مطىڵامنیێذیؼ مبێنینەوە ،سیانی چییە؟ ئەمە ةەڵگەیە؛ ئاغذەوایی حىدەیتیە ،حا ئایا حەكیلەدی ئاغذەوایی
حىدەیتیە چییە ،وە ئایا ئەوەی ئەوانە ةۆی چىونە هیچ پەیىەنذیێوی هەیە ةەوەی هە ةۆی چىونە؟
یەهەَ :ئاغذەوایی حىدەیتیە ًە ضاڵی غەغەمی هۆچی ةىو ،پێغەمتەر ^دەرچىو ةە مەةەضذی عىمزە
هزدن ،هادێى گەیػذە "اًثنیح" هە ناوچەیەهی نشیوە ًە مەهوە -هللا دعاًی پایەدار و گەورەی ةواخ،-
11
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
وغرتەهەی پێغەمتەر ^دانیػر و خۆی ةە سەوی نىوضانذ هە ناوی (اًلؿىاء) ةىو ،ئینخا هاوەاڵن
هادێى ئەَ غذەیان ةینی ًە وغرتەهە ئیرت یەهێویان هاواری دەهزدَ :ح ٍْ َح ٍْ ،ئەَ وغەیەع عەرەب
دەیڵێن ةۆ وروژانذنی وغرت یاخىد ئاژەڵ ةۆ ئەوەی ةخىڵێر ،پاغان هادێى وغرتەهە هەر نەحىاڵ ودیان:
اًلؿىاء یاخی ةىوە ،وادە هارەهە ًەضەری كىڕص ةىوە (خلخ اًلؿىاء) ،ئینخا پێغەمتەر ^
فەرمىوی" :اًلؿىاء یاخی نەةىوە و ئەمە ضیفەدی ئەو نیە ،ةەڵوى كەدەغەی هزد ئەو سادەی هە فیٌی
كەدەغە هزد" پێىیطذە ةىەضذیر ًە الی ئەَ وغانە (حتطها حاةظ اًفیٍ) ؛ وادە هللا دعاًی نایەوێر
پێغەمتەرەهەی سیادز ًەوە ةچێذە پێؼً ،ەگەڵ حیاواسی ًە نێىان ئەةڕەهە و رضىي هللا -حاغا ًەوەی هە
ڕووی ًێوچىون ًە نێىانیانذا هەةێر -ةەاڵَ هەروەن چۆن هللا عش وحٍ فیٌی كەدەغەهزد ًە
پێػڕەویوزدن ةە ئاڕاضذەی مەهوە ،ئێطذاع وغرتەهەی پێغەمتەری ^كەدەغە هزد ًەوەی سیادز ةچێذە
پێؼ ةە ئاڕاضذەی مەهوە ،هەر ةۆیە پێغەمتەر ^وغرتەهەی حىاڵنذ و ئینخا ڕووی وەرچەرخانذ ةە
ئاڕاضذەی حىدەیتیە پاغان ًە حىدەیتیە هۆةىونەوەً ،ەَ حێگەیەدا پێغەمتەر ^كطەیەهی فەرمىو هە
ئیاممی ةىخاری ةاضی هزدووە ،فەرمىوی" :ضىێنذ ةەو سادەی گیانی منی ةەدەضذە ،داوای هەر پیالنێوم
ًێتوەن هه ةەهۆیەوە ضنىورەهانی هللا عش وحٍ ةە گەورە ڕاةگزن ،ئەوا پێیان دەدەَ" ،هەوایە وەن ئەوەی
ةەَ غێىەیە دێتگەَ ًە فەرمىودەی رضىي هللا و ًە دانیػذنی وغرتەهە و كەدەغەهزدنی وغرتەهە ًە الیەن
هللا ەوە -عش وحٍ ،-هە پێغەمتەر ^دڵنیا ةىوەوە ًەوەی نادىانێر ةچێذە مەهوە ةەَ ڕێگەیە ،ةەاڵَ
دەهزێر ةە ضىڵحێى ةچێذە ناویەوە ،هەر ةۆیە دوای دانیػذنی وغرتەهە فەرمىوی :هەر پیالنێوم ةۆ
ةخەنە ڕوو هە ةەگەورە ڕاگزدنی ماڵی هللا ـی دیادا ةێر ئەوا پەضەنذیان دەهەَ ًەضەر ئەَ پیالنە هە
پێػنیاری دەهەن ،پاغان گزدةىونەوە ًە ناوچەی حىدەیتیە ،هەضانێى ًە "خىساعە" ةە وەفذ هادنە الی
هە ئەوانە هاوپەیامنیهدیێویان هەةىو ًەگەڵ "ةەنی هاغم" ًە ضەردەمی حاهیٌیذا ةۆیە هەنذێى ةەضذەر ًە
نێىانیان هەةىو ،وە ًە نێى وەفذەهەدا پیاوێى هەةىو ةهناوی "ةذیٍ ةن وركاء اًخشاعي" ،پێغەمتەر ^ ًە
ڕێگەی ئەوەوە پەیامێوی نارد ةۆ خەڵوی مەهوە ،چىنوە خەڵوی مەهوە ًەناو غارەهەدا هۆةتىونەوە و
دەیانىیطر پێغەمتەر ^كەدەغە ةوەن ًە هادنە ناو مەهوە ،خەڵوی "طائف" هادتىون و "غطفان"
هادتىون و هەمىو ئەَ هۆسانە هۆةتىونەوە ،ئینخا پێغەمتەر ^ةە "ةذیٍ ةن وركاء"ـی فەرمىو :ةە خەڵوی
12
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
مەهوە ڕاةگەیەنە ،ئێمە نەهادىوین ةۆ ئەوەی ًەگەڵ هیچ یەهێى ةخەنگین ةەڵوى هادىوین ةۆ عىمزە
هزدن ،حا ةەڕاضذی حەنگ كىڕەیػی مانذوو و ةێذىانا هزد و سیانی پێگەیانذن ،ئینخا ئەگەر ةیانەوێر
ماوەیەن ةىاریان ةذەَ ئەوا ةىاریان دەدەَ ،وە واسیؼ ةێنن ًە نێىان من و خەڵى ،ئەگەرنا ضىێنذ ةەوەی
گیانی محمذی ةەدەضذە دەحەنگم ًەضەر ئەمە داهى گەردنم ةەدیار دەهەوێر و دەهىژرێم" ،ئەَ پەیامە
پێغەمتەر ^ةە "ةذیٍ"ـی نارد ةۆ خەڵوی مەهوە( ،ةذیٍ ةن وركاء) چىوە ناو مەهوە و خەڵى ًە
دەوری هۆةىونەوە ،ودی پەیامێوم ًەَ پیاوەوە هێناوە ،هەروەن ًە الی ةىخاری -رحمه هللا -هادىوە،
گەمژەهانی خەڵوی مەهوە -پەرژین ةێر ًە ڕوودان -ودیان نامانەوێر هیچ غذێى ًە هەواڵی ئەو ةشانین،
ةەاڵَ نەرَ و ژیزەهانیان ودیان :گىێامن گزدىوە ،حا ةۆی ةاضوزدن هە من نەهادىوَ ةۆ حەنگ ،وە ئەگەر
دەدانەوێر ماوەیەهذان پێتذەَ ئەوا دەیذەَ و ئیرت ًێم گەڕێن ًەگەڵ خەڵى ،ئینخا ًە ناو ئامادەةىوەهان
(عزوج ةن مطعىد اًثلفي) دیاداةىو <هە ئەوهاخ مىرشیى ةىو ،ودی ئەمە پیالنێوی چاهە و كتىڵی
ةوەن ،وە ڕێگەَ ةذەن ةچم ةۆ الی ،حا ڕێگەیان پێذا و چىو ةۆ الی پێغەمتەر ^و هەمان پڕۆژەی ةۆ
خطذە ڕوو ،ةەوەی ئێىە ئەگەر دەدانەوێر ماوەیەن ةىارَ ةذەن ئەوا منیؼ ةىاردان دەدەَ ًەضەر ئەوەی
واسَ ًێتێنن ًەگەڵ خەڵوەهە ةتم ،ئەگەریؼ ئەَ ةىاردانە ًە نێىان من و ئێىەدا كتىڵ نەهەن ئەوا
دەحەنگم ًەگەڵذان داهى هللا عش وحٍ حىهم دەداخ ًە نێىان من و ئێىەدا ،حا كىڕەیؼ سانی هە هیچ
چارەضەرێى نیە دەنها ئەوەی دەةێر یەهێى ًەَ دووانە هەڵتژێزن؛ یان ئاغذەوایی یان حەنگ ،هەوایە
ئاغذەواییەهە ًێزەدا ةە دەضذپێػخەری پێغەمتەر ^ةىو نەن ًە مىرشیوەهانی مەهوە ،ئەو ةىو
دەضذپێػخەری هزد ًە ةاةەدی ئاغذەواییوزدن ،وە پێىیطذە ةىەضذین ًەضەر ئەَ وغەیەی (اًؿٌح)،
چىنوە ئاغذەوایی هزدن دەنها ًە نێىان دوو دەضذەی هاودا دەهزێر ،دوو دەضذەی هاودا ًە هێشدا و ًە
نێىانیػیان مٌمالنێ هەةێر ،حا ئەگەر مٌمالنێ هەةىو ًە نێىان دوو دەضذەدا و هێشەهەع هاودا ةىو؛
هێشی ئەمیان یەهطان ةىو ةە هێشی ئەوی دز ،ئەوانە دەهزێر ةیز ةوەنەوە ًە ئاغذەوایی ،ئەمیان مەرج
دادەنێر و ئەویان مەرج دادەنێر و دەغێر ڕێى ةوەون و دەغێر ڕێى نەهەون ،ةەاڵَ ئەگەر الیەن
ةەهێش ةێر و الیەههی دز الواس ةێر ،ئەوانە ئاغذەوایی ناهەن چىنوە الیەنی ةەهێش مەرحەهانی خۆی
دەضەپێنێر ًەضەر الواسەهە ،هەروەها ئەگەر چىونە ناو مٌمالنێیەن و یەهێویان ضەرهەوخ ةەضەر
13
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
ئەوەی دز ئەوا الیەنی ضەرهەودىو ئاغذەوایی ناهاخ ًەگەڵ الیەنی غوطذخىاردوو ةەڵوى مەرحەهانی
خۆی ةەضەردا دەضەپێنێر ،هە هەر ئەمە ةىو ڕوویذا ًە حەنگی حیهانی یەهەَ و ًە حەنگی حیهانی
دووەَ و هەر ئەمە ةىو ڕوویذا هادێى ةەعطییەهان چىونە ناو هىەیر ،مەرحەهانی خۆیان ةەضەردا
ضەپانذن ،ةۆچی؟ چىنوە ئەوان غوطذیان هێنا ًە حەنگەهەدا ،ةۆیە الیەنێى ساڵ دەةێر ةەضەر الیەنێوی
دز ،پێی ناودزێر ئاغذەواییوزدن ةەڵوى مەرج ضەپانذنە ،الیەنێوی ةەهێش و الیەنێوی الواس؛ مەرج
ةەضەردا ضەپانذن ،ةەاڵَ ئاغذەواییوزدن ناةێر دەنها ًە نێىان دوو الیەنی هاودا نەةێر ،وە كىڕەیؼ
سانیان هە هێشی رضىي هللا ^ئیرت هاودا ةىوە ةەڵوى ةەرسدز ةىوە ًە هێشی ئەوان ،ةە ةەڵگەی ئەوەی ًە
ضاڵی دووەَ ئەوان ضىپایان دەرچىانذ و حەنگان ًەگەڵ پێغەمتەر ^ً ،ە ضاڵی ضێیەَ ضىپایان
دەرچىانذ و حەنگانً ،ە ضاڵی چىارەَ ضىپایان دەرچىانذ و حەنگان ةەاڵَ دوای ئەوە حەنگ مانذوو و
ةێذىانای هزدن و سیانی پێگەیانذن ةۆیە ةیزیان هزدەوە ًەوەی هە ئیرت ئەَ هێشە ةەرسدزە ًە هێشی ئەوان،
ًێزەوە ةیزیان هزدەوە ًەوەی ةچنە ناو ئاغذەواییوزدن ،ةاغە ،ئەمە ئاغذەواییە حا چ پەیىەنذی هەیە ةە
چىونە پەرًەمان؟! ئەمە ئاغذەواییە ،دۆ ئاغذەوایی دەهەیر ًەگەڵ هێ ًە پەرًەمان؟ ئەمە پزضی یەهەَ
پزضی دووەَ؛ ئایا ًەو مەرحانەی پێغەمتەر ^پەضەنذی هزد ،غذێوی دێذا ةىو ًە دینی مىرشیوەهان؟
ئەمە پزضیارێوە ،پزضیارێوی دز؛ ئایا غذێى هەةىو ًەَ مەرحانە هە ضەرپێچیوزدنی غەرع ةێر ًە دینی
ئێمە و پێغەمتەریؼ ^پەضەنذی ةواخ؟ ًەَ ةاةەدە دەگەڕێین ،مەرحی یەهەَ؛ هادێى (ضهیٍ ةن
عمزو) هاخ هە دوایین وەفذ ةىو ةۆ ئەوەی پەیامننامەهە ةنىضێذەوە ًەگەڵ پێغەمتەر ^ ،وە پێغەمتەر
^ئەوی ةینی و فەرمىوی" :ئەمە ضىهەیٌە ،هللا هاری ةۆ ئاضان ةواخ" ،ئەو گەغتینی دەردەةڕی ةە
ناوەهان ،حا ةە عەًی فەرمىو ةنىضە :ةطم هللا اًزحمن اًزحیم( ،ضهیٍ ةن عمزو) ودی :ضەةارەخ ةە
"اًزحمن" ئەوا نایناضین ،ةەَ غێىەیە ةنىضە هە پێػرت دەدنىضی ،ةنىضە :ةطمى اًٌهم ،پێغەمتەر ^
فەرمىوی :ةنىضە ةطمى اًٌهم ،ئەمە ةىو هە رضىي هللا ًەضەری ڕێووەوخ ًەگەڵ (ضهیٍ ةن عمزو)،
ودی :ئەگەر ةشانم دۆ پێغەمتەری ئەوا نەدەحەنگاَ ًەگەڵر و ڕێگەَ دەدا ةێیذە ناو مەهوەوە ،ةنىضە:
ئەمەیە هە محمذ ةن عتذهللا ڕێووەودىوە ًەضەری ًەگەڵ (ضهیٍ ةن عمزو) ،ئەویؼ ةە هاوەڵەهەی
فەرمىو ئاوا ةنىضە ،ةاغە ،ئێطذا ئایا ئەمە هاوڕێوی دینی مىرشیوەهانە و پێچەوانەی دینی ئێمەیە؟ ئایا
14
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
ًە كتىڵوزدنی ئەَ دوو دەضذەواژەیە ضەرپێچیوزدنێوی غەرعی هەیە؟ ةەدڵنیاییەوە نەخێز ،ةەڵگە چییە
ًەضەر ئەوەی كتىڵوزدنی ئەَ دوو دەضذەواژەیە هیچ ضەرپێچیێوی غەرعی دیادا نیە؟ ةەڵگەی یەهەَ
ئەوەیە هە پێغەمتەر ^پەضەنذی هزد ،ةۆیە هەداوەهى ئەو پەضەنذی هزد هەوایە غذێى نیە ةەناوی
ضەرپێچیوزدنی غەرع ،چىنوە ئەگەر ضەرپێچی ةىایە ئەوا پەضەنذی نەدەهزد ،وە ةەڵگە ًەضەر نەةىونی
ضەرپێچی ئەوەیە هە ئیاممی عىمەر <هەروەن ًە ؾەحیحی ةىخاری هادىوە ،هاخ ةۆ الی پێغەمتەر
^ دوای ئەوەی پەیامننامەهەیان نىوضی -پەیامننامەی ئاغذەوایی -ودی :ئەی رضىي هللا مەگەر ئێمە
ًەضەر حەق نین؟! فەرمىوی :ةەڵێ ،ودی :مەگەر ئەوان ًەضەر ةادڵ نین؟ فەرمىوی :ةەڵێ ،ودی :ئەی
ةۆچی هەمىهىڕی و نشمی پیػان ةذەین ًە دینەهەمان؟ فەرمىوی :من پێغەمتەری پەروەردگارَ و
ضەرپێچی فەرمانی ئهو ناهەَ -هە ئەو حەنگانیػی خطذتىە ڕوو ،-هەوایە ًە هەمىو ئەَ مەرحانەدا هیچ
ضەرپێچیێوی دیادا نیە "من پێغهمتەری پەروەردگارَ و ضەرپێچی فەرمانی ئهو ناهەَ" ،چىو ةۆ الی
ئیاممی ئەةى ةەهز <و هەمان كطەی ةۆ هزد ،حا ئیاممی ئەةى ةەهز پێی وخ :ئەی پیاو ئەو پێغەمتەری
هللا ـیە و ضەرپێچی فەرمانی پەروەردگاری ناهاخ ،دان ةەخۆدذا ةگزە ،ةۆیە هەمىو ئەو ةەنذانەی هە
نىورسا ،پێغهمتهر ^فەرمىوی :من ضەرپێچی فەرمانی هللا -عش وحٍ -ناههَ ،ةۆیە هیچ ضەرپێچیێوی
دیادا نیە
ئێطذا دێینە ضەر ئەوەی هە ئایا هیچ پەضەنذهزدنێوی دێذایە ةۆ دینی مىرشیوەهان؟ نەخێز ،هادێى
نىوضی :ةطمى اًٌهم ،پەضەنذهزدن نیە و هیچ پەضەنذهزدنێوی دیادا نیە ًە دینەهەیان ،هادێى نىوضی:
محمذ ةن عتذهللا ،هیچ پەضەنذهزدنێوی دیادا نیە ةەڵوى ئەمە ًە دینی ئێمەغذایە ،ئەمە یەهەَ غر،
دووەَ غر؛ پێغەمتەر ^ ئەگەر ةیىیطذایە هارێى ةواخ هە یەهنەگزێذەوە ًەگەڵ ئەوەی هەیە ًە الی
هللا عش وحٍ ،یان ئەوەدا ڕێگزی ًێذەهزا ًە هزدنی ئەَ هارە ،هۆهارەهان دەهێرنانە هایەوە و حا ڕێگزی
ًێذەهزا ،یان دەچىوە ناویەوە پاغان دوای ئەمە ڕەخنەی ًێذەگیزا ،ةەڵگەی ئەمە؛ ًە ؾەحیحی ةىخاری
ل
رحمه هللا -هادىوە هە ًە ڕۆژی پێنخػەممە ًە نەخۆغی هۆچی دواییوزدنیذا ^فەرمىوی" :هٌّم إ ّةوذاب ال دضٌىا ةعذه" ؛ پهڕاوێوم ةۆ ةهێنن داهى نىورساوێوی دیادا ةنىضم هە ًە دوایذا گىمڕا ناةن،
هاوەاڵن هەنذێى كطە و گفذىگۆ ًەناویانذا دروضر ةىو ةەوەی دەنها پەڕدىهی هللا ـامن ةەضە و پێغەمتەر
15
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
^ئێطذا نەخۆغە ،حا فەرمىوی :الی ةتهن ،وە واسی هێنا ًە نىوضینی ئەَ نىورساوە ،هەوایە ئەو
دەیىیطر ئەمە ةواخ ةەاڵَ هللا عش وحٍ ویطذی ًەضەر ئەمە نەةىو ،هەر ةۆیە نەینىضی ةە ةەڵگەی
ئەوەی نێىانی هۆچی دواییوزدنی و ئەَ داواهارییە چىار ڕۆژ ةىو؛ داواهارییەهە ًە ڕۆژی پێنخػەممە
ةىو و هۆچی دواییوزدنی ًە ڕۆژی دووغەممە ةىو ،ةۆیە ئەگەر هللا عش وحٍ ئەمەی ویطذتا ئەوا ئەنخاَ
دەدرا حا هاوەاڵن ڕاسی ةىونایە یان ڕاسی نەةىونایە ،هەوایە دەغێر ویطذتێذی هارێى ةواخ ةەاڵَ هللا
عش وحٍ ئەمەی نەویطذىوە حا هۆهارەهانی ڕەخطانذووە و ڕێگزی هزدووە ًە ئەنخامذانی ئەَ هارە،
هەروەها ڕیىایەدێى هەیە ًە الی ئینب ئەةی غەیتە –رحمه هللا -هە دەڵێر پێغەمتەر ^ دەرچىو ةۆ
ئەوەی غەوی كەدر ةە هاوەاڵن ڕاةگەیەنێر حا دوو پیاو كطەیان ةە یەهرت دەوخ و هێػەیان هەةىو ،ةۆیە
ةیزی چىو ةەهۆی هێػەی ئەَ دوو هەضەوە ئینخا فەرمىوی :ةەڵوى ئەمە خێزی دیادا ةێر ،فەرمىوی:
ویطذم پێذان ڕاةگەیەنم ةەاڵَ فاڵن و فاڵن دەمەكاڵییان ةىو ةۆیە ًە ةیزَ چىو ةەڵوى ئەمەع خێزی دیادا
ةێر .هەوایە ئەو ویطذی ةەاڵَ هللا عش وحٍ ئەمەی نەویطر حا ةەهۆی دەمەكاڵی ئەَ دوو هەضە غەوی
كەدری پێ نەودن و فەرمىوی ةە ئىمێذی ةن و ةەدوایذا ةگەڕێن ًە دە غەوی هۆدایی ڕەمەسان ،هەوادە
ًەوانەیە ڕێگزی ًێتوزێر ةەاڵَ ئەگەر چىوە ناو حێگەیەن هە هاوڕێى نەةێر ًەگەڵ ئەوەی هەیە ًە الی
هللا عش وحٍ ئەوا ضەرهۆنە دەهزێر هەروەن ًەَ فەرمىودەیەی هللا دعاًی ﱡ ﱫ ﱬ ﱭ ﱮ ﱯ ﱰ
ﱱﱲﱳﱴ ﱵﱶﱷﱸﱠ
()1
ً ،ە غەسوەی دەةىن مىنافیلەهان ةیزی
پێغەمتەریان ^ضەركاڵ و غپزسە هزد ودیان :مۆڵەمتان ةذە ئەی رضىي هللا ،ئەویؼ مۆڵەدی دان حا
چىوە ناو حێگەهەوە ةەاڵَ ئەو ئایەدەی دوای ئەمە هاخ( :ﱫ ﱬ ﱭ ﱮ ﱯ ﱰ ﱱ ﱲ ﱳ
ﱴ ﱵ ﱶ ﱷ) ،هەروەها ًە ةەضەرهادی (عتذهللا ةن أَ موذىَ) :ﱡ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ
ﱅﱆﱇﱈﱉﱊﱋﱌﱍ ﱎﱏﱐﱑﱠ
()9
،هەوایە پێغەمتەر ^ ڕێگزی ًێنەهزا ًە
حێتەحێوزدنی ئەَ پەیامننامەیە و دوای ئەوەع ضەرهۆنەی نەهزا ةۆیە ئەوەی هادىوە ًەَ پەیامننامەیەدا
غەرعییە ،هەروەها پێغەمتەر ^پەضەنذی مەرحێى ناهاخ هە پێچهوانهی غەرعی هللا دعاًی ةێر،
()1اًذىةح. 34 :
()9عتظ . 3-1
16
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
هەروەن ًە ةەضەرهادی (ةزیزج) هادێى ویطذی ئاسادی ةەدەضذتێنێر ةە نىورساو حا هادە الی دایوامن
عائیػە ئینخا دایوامن عائیػە ودی من ةەهای نىورساوەهەخ ةۆ دەدەَ ًەضەر ئەوەی گىێڕایەڵییر ةۆ من
ةێر ،ةەاڵَ هەضىهاری (ةزیزج) ئەوە ةە مەرج دادەنێن هە گىێڕایەڵی ةۆ ئەوان ةێر حا ئەَ غذەی گەیانذ
ةە رضىي هللا ^ئینخا ئەویؼ فەرمىوی" :ئاسادی ةوە و گىێڕایەڵی و وەالء ةوە ةە مەرج ًەضەریان
چىنوە وەالء ةۆ ئەو هەضەیە هە هۆیٌە ئاساد دەهاخ" پاغان دوای نىێژ فەرمىوی" :پیاوانێى چییانە و
ةۆچی هەنذێى مەرج دادەنێن هە ًە پەڕدىهی هللا نیە ،هەر مەرحێى ًە پەڕدىهی هللا دا نەةێر ئەوا ةادڵە"،
یاخىد هەروەن پێغەمتەر ^فەرمىویەدی و فەرمىودەهەع ةىخاری گێڕاویەدییەوە ،هەوایە ئەو
مەرحانەی هاوڕێى نین ًەگەڵ غەرع ئەوا پێغەمتەر ^پەضەنذیان ناهاخ ،حا مەرحەهانی دزً ..ەنێى
ئەَ مەرحانە؛ پێغەمتەر ^ةە ضىهەیٌی فەرمىو :ڕێگەمان ةۆ چۆڵ ةوەن ةۆ چىونە ةەیر ةۆ ئەوەی
دەواف ةوەین ،ودی" :ال إنا أخذنا ضغطح" وادە ناچارهزاوین ًەضەر چىونە ناوەوە ةەاڵَ ئەمە ًە ضاڵی
داهادىو ،دەچنە ناویەوە ةە چەهی گەغذیار و غمػێزەهانیؼ ًە هێالنەهانیانذا ةن ةۆ ماوەی ضێ ڕۆژ،
پێغەمتەریؼ ^پەضەنذی ئەَ مەرحەی هزد ،ئەَ مەرحە ًە دینی ئەوان نیە؛ ًە دینی مىرشیوەهانی
مەهوە نەةىو هە هەنذێى مەرج داةنێن ةۆ ئەوانەی دێنە ناو مەهوە ةۆیە ئەمە مەرحێوە ًە ئاغذەواییذا
حا پەضەنذهزدنی ئهمه پەضەنذهزدنی مەرحێوە ًە ئاغذەواییذا نەن ًە دینذا ئەمە ًە دینی ئەوان نیە،
پاغان ودی :هەر یەهێى ًە ئێمە هادە ضەر دینەهەخ ئەوا دەةێر ةۆمانی ةگێڕیذەوە ،وە هەر یەهێویؼ ًە
الی دۆ ةێذە الی ئێمە ئەوا نایگێڕینەوە ةۆخ ،وە پێغەمتەر ^ ًەضەر ئەمەع ڕاسی ةىو ،وادە پیاوێى
مطىڵامن ةتێر و ةێذە پاڵ دۆ دوای ئاغذەواییەهە ئەوا دەةێر ةیگەڕێنیذەوە المان ،پیاوێى ًە الی دۆ
هەڵگەڕایەوە و هادە پاڵ ئێمە ئەوا نایگەڕێنینەوە ةۆ الخ ،ئیاممی مىضٌیم -رحمه هللا -ةاضی ئەوەی
هزدووە هە ةۆچی پێغەمتەر ^ڕاسیتىو ةەَ مەرحە ،ضەرند ةذە چی دەڵێر ،دەڵێر" :هەر یەهێى ًە ئێمە
ڕۆیػر ةۆ الیان ئەوا هللا دووری دەخادەوە ،وە هەر یەهێى ًەوان ةۆ الی ئێمە ةێر ئەوا هللا دەرووی
خێز و دەرچىونی ًێذەهادەوە" وادە دەیگەڕێنینەوە ةەاڵَ هللا دەرووی خێز و ڕسگارةىونی ًێذەهادەوە هە
هەر ئەمەع ةىو ڕوویذا حا هەر پیاوێى هە پێغەمتەر ^ةیگەڕانذایەوە دەةىو ةە دەنگی و ضەخذی
ًەضەر خەڵوی مەهوە ،ئەةى ةەؾیز هادێى گەڕانذییهوه و ئینخا وای ًێهاخ ئەوەی دەهادە ناو ئیطالَ
17
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
دەچىوە پاڵ ئەةى ةەؾیز و نەدەچىوە پاڵ پێغەمتەر ،خەڵوی مەهوە هادنە الی رضىي هللا و خۆیان
ویطذیان ئەَ ةەنذە ًە پەیامننامەهەدا هەڵتىەغێرنێذەوە ةەوەی ئەوانە وەرةگزە ئەگەر هادنە الخ ،ةۆچی؟
چىنوە پێغەمتەر ^ًە ماوەی ئاغذەواییەهە نەدەحەنگا ًەگەڵیان ةەاڵَ ئەوانەی ًەوێ هۆةتىونەوە
ئەوان ڕێگەیان دەپچڕانذ ًەضەر كىڕەیؼ ،هەوایە خۆیان ضاسغیان هزد ًەضەر ئەَ مەرحە چىنوە
پێغەمتەر ^فەرمىوی" :ضیخعٍ هللا ًهم فزحا ومخزحا" ،هەواةىو هیچ غذێى نیە ًەَ ةەنذانە ًە
پەضەنذهزدنی دینی مىرشیوەهانی مەهوە ةێر ،دوای ئەمە؛ ئەوەی هادىوە ًە ئاغذەوایی حىدەیتیە
دەیطەملێنێر هە كىڕەیؼ ًە ةاری الواسیذا ةىونە هەر ةۆیە ڕاسیتىون ةە ئاغذەواییوزدن ،ةەڵگەع ًەضەر
ئەمە ئەوەیە هە ئەوان ضەرپػى هزان ًە نێىان حەنگ و ئاغذەواییذا حا ئاغذەواییان هەڵتژارد ،غذێوی
دز؛ پێغەمتەر ^پاةەنذ نەةىو ةە ةەغێى ًە پەیامننامەهە چىنوە هللا عش وحٍ فەرمانێوی پێوزد حا پاةەنذ
ةىو ةە فەرمانی هللا دعاًی ،ئەَ ةەغەع ئەوە ةىو هە ئافزەدێى ةهناوی (أَ هٌثىَ ةنر علتح ةن أيب معي )
دوای ئاغذەواییەهە هۆچی هزد ةۆ مەدینە ،ةەگىێزەی ڕێووەودنەهە پێىیطر ةىو ًەضەر پێغەمتەر
^ةیگەڕێنێذەوە ةۆ الی خەڵوی مەهوە ،هەر ةۆیە (اًىًیذ ةن علتح ةن أيب معی ) هاخ هە ةزای ئەو
ةىو ةۆ ئەوەی ةیگەڕێنێذەوە حا هللا دعاًی ئەَ ئایەدەی داةەسانذ ﱡ ﲗ ﲘ ﲙ ﲚ ﲛ ﲜ ﲝ
ﲞﲟ ﲠ ﲡ ﲢﲣ ﲤ ﲥ ﲦ ﲧ ﲨ ﲩ ﲪﲫ ﲬ ﲭ ﲮ ﲯ ﲰ ﲱ ﲲ ﲳﲴ ﱠ
()1
،وادە:
ئەی ئەوانەی ةاوەڕدان هێناوە هادێى ئافزەدە ئیامنذارەهان هۆچ دەهەن و دێن ةۆ الدان داكیان ةوەنەوە و
ةەوردیی پزضیاریان ًێتوەن ضەةارەخ ةە هۆچ و هۆی هادنەهەیان ،هللا ئاگادارە ةە ئیامنەهەیان ،حا ئەگەر
سانیذان ةاوەڕدارن ،ئەوە مەیانگێڕنەوە ةۆ الی مێزدە ةێتاوەڕەهانیان ،نە ئەَ ئافزەدە حەاڵڵی ئەو
ةێتاوەڕانەن ،نە ئەو ةێتاوەڕانەع حەاڵڵن ةۆ ئەَ ئافزەدە ئیامنذارانە .ئینخا پێغەمتەر ^پاةەنذ ةىو ةە
فەرمانی هللا دعاًی و ئەَ ئافزەدەی نەگەڕانذەوە ،وە كىڕەیؼ هیچ غذێویان نەهزد ،نەیانىخ ئەمە
ضەرپێچیێوە ةۆ ئەو ئاغذەواییەی ًە نێىان ئێمە و دۆدا هەیە ةۆیە ئاغذەواییەهە هۆدایی پێهاخ ،غذی
وایان نەوخ حا ئەمەع ةەڵگەیە ًەضەر الواسی ئەوان ،هەروەها ةەڵگەع ًە ئاغذەواییەهەدا ئەوە ةىو
هە ئەوان نىوضیتىویان "ئەگەر پیاوێى هادە الخ ،"...ئەویؼ فەرمىوی :ئەمە ئافزەدە نەن پیاو ،ئەوەی
()1املمذحنح. 11 :
18
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
هە ةەهێشی دەضەملێنێر ةۆ مطىڵامنان ئەوەیە هە كىڕەیؼ پەیامننامەهەیان هەڵىەغانذەوە دوای ئەمە
هادێى پػذیىانی ةەنی ةەهزیان هزد ًه دژی خىساعە ،پێغەمتەر ^دەرچىو و هێزغی هزدنە ضەر ،ةۆیه
ةهڕاضذی ناسانم هادێى ةیز دهههمهوه ًەَ وردەهارییە؛ پەیىەنذی پەرًەمان چییە ةەمەی ودم؟! هەوایە
دەنها غێىاسی ةەڵگەهێنانەوەیە ةە ضەردێڕەهان ،هادێى دەگەرێیر هىا ڕووی ًێوچىون؟ هىانێ
دەرواسەیەن هە دۆسیتێذذەوە ةۆ ئەوەی ةچیذە ناو حێگەی هەڵگەڕانەوە ًە ڕێگەی ئاغذەوایی حىدەیتیە؟
دوایین غر ان غاء هللا هەمێى ًە هادذان دەگزین ،ةۆ ئەوەی هۆدایی ةێنین ةەَ ةاةەدە و دەضر ةوەین ةە
ةاةەدێوی دز ،ةاةەدی هاوپەیامنی "اًفضىي" هە ئەمەع ةە هەمان غێىە ةە ةەڵگە دەیهێننەوە ،پێغەمتەر^
فەرمىوی" :ئامادە ةىوَ ًە ماڵی (عتذ هللا ةن حذعان) ةۆ هاوپەیامنیەدیێى هە حەس ناهەَ هەڵیتىەغێنمەوە
ئەگەر ةاغرتین وغرتَ پێتذرێر ،وە ئەگەر ةانگ ةوزێم ةۆ هاوغێىەی ئەو ًە ئیطالمذا ئەوا وەاڵَ
دەدەمەوە و حێتەحێی دەهەَ" ،ئەوانە ئەَ هارەیان هزدە ةیانىێى ةەوەی پێغەمتەر ^چىوەدە ناو
هاوپەیامنیەدیێى پاغان ضذایػی هزدووە هە ئەمەع ًەگەڵ مىرشیوەهانذا ةىو ًەو هادذا ةۆیە هێػەیەن
نیە ةە هەمان غێىە ًەگەڵ ئەوانە ةچینە پەرًەمان هەروەن پێغەمتەر ^فەرمىوی ًە هاوپەیامنیێذی
"اًفضىي"!
وەاڵمذانەوەی ةەڵگەهێنانەوە ةەَ گىمانە؛ یەهەَ :پێغەمتەر ^فەرمىوی" :ئەگەر ةانگ ةوزێم ةۆ
منىونەی ئەو ًە ئیطالمذا ئەوا ةەدەمییەوە دەچم" نەن ًە غیزن ةەڵوى ًە ئیطالَ ،ئەمە غذێى ،دووەَ
غر :ئایا دەهزێر مىرشیوەهان ةێنە الی رضىي هللا ^ و ةڵێنً :ەگەڵ دۆ هاوپەیامنیەدیێى دەهەین ةۆ
ئەوەی هەنذێى ضذەَ نەهێڵین ،وە ئەویؼ ڕاسی ةێر ةەوەی ةەغذاری ًەگەڵ ئەوانە ةواخ ةۆ نەهێػذنی
ضذەَ؟ چىنوە "حٌف اًفضىي" دامەسرا ًەضەر ةنچینەی گەڕانذنەوەی مافەهان ًەناو مەهوە ،پیاوێوی
ةاسرگان ًە دەرەوەی مەهوە هاخ و هەنذێى پارە و ضامان و هەنذێى هچی ًەگەڵذا ةىو( ،اًعاؽ ةن
وائٍ) غذی ًێوزی و ةەهاهەی پێنەدا و هەروەها دوو هەنیشەی ًێطەنذ ،وە ئەَ پیاوەع هاخ و داوای
ضەرخطذنی ًە خەڵوی مەهوە هزد ةەاڵَ هیچ هەص وەاڵمی نەدایەوە حا ًە مەهوە ڕاوەضذا و هەنذێى
غیعزی دەگىدەوە ،ضهردارههانی مەهوە ودیان ناهزێر ةێذەنگ ةین ًەضەر ئەَ هارە ،ئینخا سوةێز و فاڵن
و فاڵن هۆةىونەوە و هاوپەیامنیەدیێویان پێوهێنا ًەضەر گەڕانذنەوەی مافەهان ًە ناو مەهوە حا یەهەَ
19
گىمانی "نەجاشی" -ئاشتەوایی "حىدەیبیە" -هاوپەیامنی "الفضىل"
شيخ ابى عيل االنباري
تقبله هللا
ضذەَ هە ةەرپەرچیان دایەوە ئەوە ةىو هە چىونە الی (اًعاؽ ةن وائٍ) و ضامان و هەنیشەهەهانیان
ًێطەنذەوە و گەڕانذیانەوە ةۆ خاوەنەهەی ،پێغەمتەر ^ ئامادە ةتىو ًە گزێتەضذی ئەَ هاوپەیامنیەدییە،
ةەاڵَ دوای ئەوە فەرمىوی" :ئەگەر ةانگ ةوزێم ةۆ منىونەی ئەو ًە ئیطالمذا ئەوا ةەدەمییەوە دەچم"،
ئێطذا؛ ئەگەر مطىڵامنێى چىوە ناو هاوپەیامنیەدیێى ًەگەڵ مىرشیوەهان ةۆ الةزدنی ضذەَ ،هارەهە چۆن
ڕاضر و دروضر دەةێر ،چىنوە ئەوەی ئەوان پێیان وایە ضذەمە ئەوە ئێمە ةە ضذەمی ناسانین ،ةۆ
منىونە :ةەیەهگزدنی هللا عش وحٍ (اًذىحيذ) ئەوان پێیان وایە ضذەمە هەر ةۆیە حەنگان ًەگەڵ پێغەمتەر
^ ،هەوایە ڕێوخەرەهانی ضذەَ ًە الی ئەوان حیایە ًە ڕێوخەرەهانی ضذهَ ًە الی ئێمە و ةە
پێچەوانەوەع ،ئێمە وای دەةینین دەنها ةوىژ دەةێر ةوىژرێر ةەاڵَ ئەوان هەر هەضێى ةێر دەیوىژن
هە ةیانەوێر هەوایە ئەمە ضذەمە ًە الی ئێمە ةەاڵَ ضذەَ نیە ًە الی ئەوان ،حا چۆن ڕێى دەهەوین
ًەگەڵ هەضانێى هە هێػذا ڕێى نەهەودىوین ًەضەر ڕێوخەرەهان ًە ضذەمذا؟! غذێوی دز :چۆن ڕێى
دەهەوین ًەگەڵ هەضانێى ةۆ ئەوەی ضذەمی ضىن الةتەین ًە هادێوذا خۆی ئااڵوە ةە گەورەدزین ضذەَ؟
ﱡ ﱡ ﱢ ﱣ ﱤ ﱠ(ً ، )1ە پێػرتە هە ئەَ ضذەمهی ًهضهر ئهوه الةتهَ نەن پػذی پێتتەضذم ةۆ ئەوەی
ﱠ
ضذەمێى الةتەَ ،ضێیەَ غر :هەڵگزدنی ضذەمەهان ًە ةاغی و چاهیەدی ئەَ ئىممەدەیە ﱡ ﱎ ﱏ ﱐ
ﱑ ﱒ ﱓ ﱔ ﱕ ﱖ ﱗ ﱘ ﱙﱚ ﱠ
()9
،وادە :ئێىە چاهرتین
ئىممەدێون هە ةۆ ضىودی خەڵوی هێرناونەدە مەیذانەوە ،چىنوە فەرمان ةە چاهە دەدەن و كەدەغەی
خزاپە دەهەن و ةاوەڕی دامەسراودان ةە هللا هێناوە .ئەَ ةاغرتینییە نەةەخرشاوە ةە مىرشیى ،هە یارمەدیم
ةذاخ ةۆ ئەوەی ضذەمێى هەڵتگزَ ،ئەَ ةاغرتینییە ةۆ ئەَ ئىممەدەیە حا چۆن كتىڵ ةوەَ هە پیاوێى یان
ئافزەدێوی ئێشیذی ةەغذاریم ًەگەڵذا ةواخ ةۆ ئەوەی ضذەمێى هەڵتگزَ؟ ئەمەیە حەكیلەدی پەرًەمانەهان
و ئەمەیە ئەو گىمانانەی هە ئەوانە هۆیان هزدووەدەوە ًە هادێوذا دووردزین هەضن ًە ئیطالَ
أكىي كىل هذا واضذغفز هللا ل وًوم ،وحشاهم هللا خیز اًخشاء وةارن فيوم.
(ً)1لامن.14 :
()9آي عمزان.111 :
21
