GZine 2017 artikel Suicidepreventie GGZ Friesland (PDF)

Martin:

‘Het is tijd om ervoor te
zorgen dat mensen hun
suïcidegedachte delen.
Dat het taboe er af gaat’

32

SUÏCIDE

Martin Steendam

'IEMAND DIE SUÏCIDAAL IS,
WIL NIET DOOD'
Het aantal suïcides in Nederland neemt toe, zo toont recent
onderzoek. Een initiatief als Supranet Community moet deze trend
stoppen. Martin Steendam, projectleider Geen Suïcide, vertelt over
dit fenomeen. En over zichzelf, zijn drijfveer én zijn eigen zorgen.

‘Weet je? Iemand die suïcidaal is, wil niet
dood.’
In de categorie binnenkomers, presenteren
we u Martin Steendam.
De toon is gezet.
Het is een opmerking die bij de leek

‘Wie suïcidaal
is, heeft een
probleem dat
moet worden
opgelost’

Taboe
En dus is signalering het sleutelwoord.
Een middel als Supranet Community
moet dat nog meer bevorderen. Het klinkt
misschien als supersnel internet, maar
niets is minder waar. Het is de afkorting
van Suïcide Preventie Actie Netwerk.
'Een lokale, actiegerichte samenwerking,
met als gemeenschappelijk doel het

een wenkbrauw doet fronsen. Maar

voorkomen dat onze medeburgers

iemand als Martin, dagelijks bezig met

eenzaam en radeloos sterven door

suïcidepreventie, weet waar hij het

zelfmoord', aldus Martin.

over heeft. ‘Wie suïcidaal is, heeft een

sprong had aangeklampt. Om te vragen of

probleem dat moet worden opgelost.’

het wel goed gaat, wat er aan de hand is.’

Hij legt uit: ‘Het is gestoeld op twee

Even een kleine zelftest: hoe vaak heb

belangrijke pijlers: we gaan naar de

Zie daar de essentie van wat natuurlijk

je zelf eens met zomaar iemand of juist

suïcidale mens toe én we werken samen

een complexe problematiek is. Martin

een vriendin, vriend, collega of familielid

met GGD, naasten van cliënten en

vertelt over een onderzoek in de Verenigde

gesproken over mogelijke suïcidale

sectoren als onderwijs, gemeente en

Staten, waar mensen van de tientallen

gedachten of neigingen? Nooit? Weinig?

politie. Alles om eerder te signaleren.’

meters hoge Golden Gate Bridge (San

Geen idee? Hoe dan ook: vast niet vaak.

Supranet Community wordt regionaal

Francisco) afsprongen. De impact van de

Het geldt voor velen; geen wonder dat

ingezet. Friesland is daarbij aangewezen

klap op het water was bijna altijd dodelijk.

suïcides voor veel naasten of andere

als een vawn de pilots voor de komende

Maar er waren ook overlevenden. ‘En

mensen in de omgeving veelal als een

jaren. De samenwerking krijgt

die gaven vaak aan dat ze hoopten dat

schok komen, in de categorie ‘niet zien

bijvoorbeeld al in de zorg vorm, want GGD

iemand ze, lopend over de brug, vóór hun

aankomen’.

is de kartrekker. GGZ Friesland is partner

33

en volgens Martin werkt het prima,

betrokken bij cliënten.’

zo’n regionale opzet. Belangrijk daarbij

Hij spreekt van intrige. ‘Kijk, als iemand

is de samenwerking met zogeheten

zegt: ‘Ik wil dood’ dan wil ik weten

gatekeepers. Poortwachters dus, zoals

waaróm. Dat intrigeert mij. Ik wil dan

een mentor of docent, een wijkagent, een

weten wat ik voor hem of haar kan doen,

schuldhulpverlener.

wil mensen helpen die zich ‘uitgesloten’
voelen. Want daar komt het vaak op neer.’

Wat in de maatschappij soms nog

Moeilijk is het soms heus, ook als

(te) vaak een taboe is, wordt door

professional. ‘Iedereen is mens’, knikt

gemotiveerde, geëngageerde en vooral

Martin. ‘Er zijn dus ook dagen dat

samenwerkende zorgprofessionals steeds

het allemaal even goed en hard bij je

beter en meer bespreekbaar gemaakt.

binnenkomt. Als professional moet je het

Maar voordat een cliënt in de zorg terecht
komt, moet er eerst gesignaleerd worden.
Daarom kan Supranet Community nuttig

Martin Steendam

eens persoonlijk raakt. Het zou juist gek
zijn als dat nooit zo was.’

zijn. En daarom zijn die gatekeepers

Die training is cruciaal. ‘Daarbij draait

belangrijk.

het om de vraag wat je als politieagent,

Bekendheid

als docent, et cetera kunt doen. Ze leren

Meer preventie en zodoende minder

Voorbeeld

vaardigheden om te signaleren, om de

suïcide is natuurlijk het doel, maar het zal

‘Neem de middelbare school als

juiste vragen te stellen. En om op de

niet zomaar voor elkaar zijn. ‘Een platform

voorbeeld’, zegt Martin. ‘Een mentor kan

juiste manieren door te vragen ook vooral.

als ‘113Online Zelfmoordpreventie’

iets merken aan een van zijn leerlingen.

Natuurlijk kun je niet in iemands hoofd

(mensen met suïcide en hun naasten

Het gaat er dan om dat hij niet denkt:

kijken; maar iets is beter dan niets.’

kunnen hier 24/7 terecht voor onlineen telefonisch-hulpverlening, red.) is

‘Oké, er is dus iets. Ga maar naar de
huisarts’. Nee, hij kan zelf al gaan vragen

Persoonlijk leed

goed, maar het duurt even voordat

naar bepaalde zaken, kan in gesprek

Even wordt het stil. De hoge mate van

het bekendheid krijgt. En neem ook de

proberen te raken. Signaleren dus, en

gedrevenheid, van betrokkenheid; het ligt

rapportage. Vijf jaar geleden was die er

vervolgens handelen.’

als een sluier over dit gesprek. Soms is

niet over suïcidepreventie. Inmiddels wel,

werk maar werk. Maar in de ggz-branche

er zijn al een paar duizend gatekeepers.’

Het gaat er daarbij niet om dat pakweg

vloeit werk niet zelden voort uit een

een mentor, een wijkagent of een naaste

overtuiging, een maatschappelijk drive,

De moraal van het verhaal is dat suïcide al

met een pasklare oplossing komt. Martin

een ideaal of een persoonlijke situatie of

lang niet alleen maar iets is van de zorg.

trekt de vergelijking met eerste hulp bij

aanleiding die de materie in de praktijk

Het is een maatschappelijk fenomeen.

ongelukken. ‘Een EHBO’er kan helpen bij

nog specialer maakt dan die al was op

‘Zo moeten we het ook benaderen’, vindt

acute hartproblemen van iemand. Des te

papier.

Martin. ‘Het is tijd om ervoor te zorgen
dat mensen hun suïcidegedachte delen.

meer EHBO’ers die kunnen reanimeren,

34

loslaten, maar er is niks mis mee als het je

des te groter de kans dat er iets gedaan

Martin: ‘Tja, het is bevlogenheid, denk

Dat het taboe er af gaat. En als er meer

kan worden voordat het te laat is. Zo is

ik. Ik heb in mijn naaste omgeving geen

kennis komt en samenwerking, zoals door

het met suïcidepreventie ook; hoe meer

eigen ervaringen met suïcide. Maar de

Supranet Community en gatekeepers,

gatekeepers getraind zijn in signaleren,

materie laat me niet los. Ik wil wat doen

kunnen we als maatschappij op dit vlak

hoe vaker hulp op tijd kan zijn.’

voor mensen op dit vlak, ik voel me enorm

echt stappen zetten.’