Koniec świata. (PDF)

"Koniec świata"
Konstanty Ildefons Gałczyński

Konstanty Ildefons Gałczyński (1905 - 1953) - poeta urodzony w Warszawie. Był

związany z grupą literacką Kwadryga, która przyciągnęła go klimatem cyganerii. Stworzył
własną odmianę liryki, niepodporządkowaną żadnym programom. W swojej poezji używał
często żartów, groteski. Pisał satyryczne wiersze polityczne krytykujące władzę sanacji.
Współpracował z tygodnikami takimi jak "Przekrój", "Odrodzenie" i "Szpilki" i publikował tam
miniatury dramatyczne, cykl felietonów Listy z fiołkiem, zbiory wierszy, poematy, teksty
piosenek, słuchowiska, utwory dla dzieci, przekłady.

Analiza:
Poemat ukazał się po raz pierwszy w 1929r. Utwór ma pozornie charakter katastroficzny i
poważny, lecz można zauważyć użytą ironię i groteskę. Akcja dzieje się w Bolonii (Włochy).
Astronom Pandafilanda oznajmia, iż zbliża się koniec Ziemi, a może nawet Kosmosu miałoby to nastąpić za godzinę. Jego teorię krytykuje Imć Marconi, jak mówi sam podmiot
liryczny "najoświeceńsza głowa w całej Bolonii", mówi, że te teorie są kłamstwem, a nawet
oznajmia Pandafilandowi, jako rektor, że może ulec karze. Nazywa go szarlatanem. Za
przykładem Marconiego pozostali uczeni poczęli gwizdać i podzielać gniew wywołany
strasznym kłamstwem, a następnie opuścili salę. Wywiązała się awantura, podmiot liryczny
porównuje "trzaśnięcie pulpitem" do zachowania polityków w polskim sejmie.
Następuje opis sytuacji - słońca gasną i giną, a spadające gwiazdy są sprzedawane przez
Żydów (byli tak właśnie postrzegani w polskim społeczeństwie - ukazuje się tutaj żartobliwy
charakter utworu). Księżyc widząc to wszystko znudził się życiem i wskoczył do beczki z
winem, następnie miały miejsce dalsze kataklizmy. W końcu zniknęła panika, a świat zniknął
jak "Tytanik" - jak łódź bez steru, co wskazuje na to, iż wszyscy jego obywatele zachowywali
się podobnie, nie było autorytetu przewodniego.
Utwór kończy relacja podmiotu lirycznego "JA TO WSZYSTKO SŁYSZAŁEM W NIEBIOSACH
PRZEZ TELEFON I W XIĘGI ZAPISAŁEM SŁUGA BOŻY ILDEFONS FINIS", co wskazuje na trzecio
osobowość podmiotu.
Utwór jest satyrą, co znaczy, że łączy cechy głównie epiki i liryki. Gałczyński krytykuje
postawę ludzi wobec m.in. zagrożenia, ich bierność i strach.
Autor podjął temat katastrofizmu, który był dość popularnie poruszanym problemem.
Przedstawiał on postawę dekadencką, przeświadczenie o nadchodzącej zagładzie
ówczesnego świata. Podmiot liryczny przedstawia również niechęć do przedstawiania świata
takim, jaki jest, gdyż ludzie nie chcą wierzyć w tenże koniec, a nawet obecny jest bulwers.

Gałczyński jak i wielu innych poetów okresu międzywojennego krytykował taką postawę, w
tym utworze poprzez wymieszanie powagi z żartem, gdyż żyjemy w intelektualnym
śmietniku, a więc poważne sprawy należy ośmieszać. Widoczny był także brak pragmatyzmu
(brak nacisku na przedstawienie prawdy).
Wśród polskiego społeczeństwa widoczne było napięcie społeczne, niepewność jutra oraz
znaczny pesymizm, a literaci mieli skłonność do pomijania niewygodnych i przykrych dla nich
faktów. Myślę, że groteskowość polega na zestawieniu pozornie poważnych wydarzeń i
nadanie im charakteru żartobliwego.