ninereigns (PDF)

รูทันราชวงศจักรี

บทนํา
ประเทศไทยปกครองดวยระบบศักดินามานานหลายรอยป พวกเจาศักดินาจะครองบานครองเมือง ตั้งตนเปนเจาของ
ที่ดินทั้งที่ตนไมเคยออกแรงถางปาพันไร มีอํานาจเปนเจาเหนือหัวเหนือชีวิตผูคนในบานเมือง ดังที่พวกเรารูจักกัน
ในนามพระมหากษัตริย, พระราชา, พระเจาแผนดิน, พระเจาอยูหัว ซึ่งชื่อของเขาไดบงถึงความยิ่งใหญกับฟาอยูใน
ตัว ขาราชบริพารและไพรฟาประชาราษฎรตางตองทํามาหากินเปนชาวนาชาวไร ไมมีใครเปนอิสระ ตองเปนไพร
ติดที่ดินสังกัดเจาศักดินาคนใดคนหนึ่ง ปหนึ่งๆไพรชายที่มีอายุ 18 ปขึ้นไปตองถูกเกณฑแรงงานถึง 6 เดือน คือเขา
เดือนเวนเดือนโดยไมมีคาตอบแทนแมแตสตางคแดงเดียว ซ้ํายังตองนําขาวไปกินเอง ทุกคนตองเปนขารับใช
แรงงาน ไปรบ ไปทําอะไรตอมิอะไร แมแตไปตายตามที่เจาศักดินาสั่ง ตองทําเชนนี้จนถึงอายุ 60 ปจึงจะเปนไท
ชีวิตไพรจึงเหมือนวัวควายที่พูดได จะอยูจะตายขึ้นอยูกับคําสั่งของเจานาย หากเจาศักดินายกที่ดินใหใคร ไพรติด
ที่ดินนั้นก็ตองไปขึ้นกับเจาศักดินาคนใหมทันที นอกจากนั้นการเพาะปลูกของไพรยังตองถูกเรียกเก็บภาษี ถูกรีด
อากรในรูปของเงินและพืชผลอีกหลายประเภท พวกเขาตองมีชีวิตอยูอยางยากแคน ตองทํางานหนักหนวงไมเพียง
เพื่อเลี้ยงตนเองและครอบครัว แตยังตองเลี้ยงเจาศักดินาของตน แทที่จริงชีวิตของชาวไทยทุกคนมีไวเพื่อเลี้ยงดูเจา
ศักดินาทั้งสิ้น ใครที่ทนไมไดก็จะหนีไปอยูปาอยูดง ไปใหไกลๆพนจากเงื้อมมือการปกครองของพวกเขา คน
ประเภทนี้เจาศักดินาจะไมรับรองความเปนคน จะไมมีสิทธิฟองรอง รองเรียนตอบานเมือง ดังไดตราไวในกฎหมาย
ตั้งแตกรุงศรีอยุธยาและถอดแบบเปนกฎหมายตราสามดวงในยุคกรุงรัตนโกสินทร หากคนพวกนี้ถูกคนพบจะถูก
สักขอมือกลายเปนไพรหลวงคือขารับใชของเจาแผนดินทันที
ชีวิตของพวกศักดินาจํานวนหยิบมือหนึ่งนี้อยูกันอยางฟุงเฟอหรูหรา กินทิ้งกินขวาง เสพสุขโดยไมออกแรงทํางาน
ใดๆทั้งสิ้น ซ้ํายังดูถูกการใชแรงงานเปนสิ่งต่ําตอยหยาบชา ขณะที่พวกเขาเฝาเสพเมถุนเชายันค่ําโดยไมใยดีวาเปน
ลูกเตาและเมียใคร แลวกลับยกยองสรรเสริญหญิงนั้นวามีบุญวาสนาสูงสงจึงไดบําเรอเจาศักดินา หลายยุคหลาย
แผนดินที่ผานมา พวกเขายังคงเสวยสุขบนน้ําตา เลือดเนื้อและความขมขื่นของไพรฟาชาวไทยทั้งหลาย
การที่ระบบศักดินายืนยงอยูไดยาวนาน สาเหตุที่สําคัญอันหนึ่งคือ การสรางความนิยมชมชอบใหเกิดขึ้นโดยอาศัย
บรรดาสิ่งศักดิ์สิทธิ์จากสิ่งที่ผูคนศรัทธาเชื่อถืออยูแลว เชน แอบอิงพระพุทธศาสนาดวยการโออวดวา กษัตริยคือ
พระโพธิสัตวซึ่งจะไดตรัสรูเปนพระพุทธเจา1 เพื่อหลอกลวงผูอื่นใหเขาใจวา การปกครองของกษัตริยนั้นชอบ
ธรรมและทั้งๆที่ไมมีขอความใดในพระไตรปฎกทั้ง 84,000 พระธรรมขันธจะรับรองวากษัตริยคือพระโพธิสัตวเลย
พวกเขาก็ยังยืนยันเรียกกษัตริยวา “พระพุทธเจาอยูหัว” ซึ่งเปนพระนามอันมีไวเฉพาะพระพุทธองค และเรียกลูก
กษัตริยวา “หนอพุทธางกูร” อันหมายถึง ผูที่จะไดเปนพระพุทธเจาในอนาคตขางหนาซึ่งเปนการนําเอาพระนามของ
พระศาสดาอันประเสริฐที่สุดองคหนึ่งมาใชโดยปราศจากความเคารพ เชน รัชกาลที่ 1 ซึ่งพวกเจาศักดินารุน “ร.ศ.
200” พยายามจะยกขึ้นเปนมหาราช ถึงกับไดรับคําสรรเสริญจากศักดินาดวยกันที่แตงหนังสือเทศนาจุลยุทธการวงศ
วา “พระองคเปนพงศพุทธางกูรทรงบําเพ็ญพุทธการจริยา...”
นอกจากแอบอิงพระพุทธศาสนาแลว ยังแอบอิงความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ยึดถือกันมานานไดอยางวิจิตรพิสดารนั่น
ก็คือ การที่พวกศักดินาถือวากษัตริยเปนเทวดาตั้งแตขณะที่มีชีวิตอยู จึงสรางราชาศัพทซึ่งมีไวใชเฉพาะกับกษัตริย
และราชนิกุลทั้งหลาย และมีการตั้งกฎเกณฑตางๆอันทําใหแลดูวากษัตริยสูงสงกวามนุษยทั่วไป เชน หามมองดู

กษัตริย โดยอางวาถามนุษยมองดูพระเจาก็เหมือนมองพระอาทิตย กษัตริยจะไมยอมใหเทาเหยียบแผนดินโดยไมใส
รองเทา โดยอางวาเทาของเทวดายอมรอน ถาเหยียบแผนดินแลวไฟจะไหมโลก2 นอกจากนี้ยังหามแตะตองกษัตริย3
ผูที่มีสิทธิ์ถูกตองตัวกษัตริยไดจึงมีแตชางตัดผมและนางบําเรอของกษัตริยเทานั้น
ไมเพียงเทานี้เจาศักดินายังแตงตํานานโกหกพกลม โดยอางกฎแหงกรรมมาบิดเบือนวา พวกตนมีบุญญาธิการสูงสง
หาผูใดเปรียบเปรยมิได ชาตินี้จึงเกิดมาไดเปนเจาแผนดิน ลูกทานหลานเธอจึงไดเสวยสุขบรมสุข มีอํานาจเหนือหัว
ผูคนทั้งหลาย แทที่จริงพระพุทธองคไมเคยตรัสเชนนั้นเลย ดังจะเห็นไดจากยักคัญสูตรที่พระพุทธองคทรงย้ําวา
คนเราแตกตางกันเพราะการกระทําหาใชชาติกําเนิด ในพระสูตรดังกลาวไดกลาวถึงกําเนิดของกษัตริยโดยไม
ยอมรับเลยวา กษัตริยนั้นมีบุญมากกวาผูอื่นแตอยางใด
1. กรมพระยาดํารงราชานุภาพ “เรื่องการปกครองของประเทศสยามโบราณ” หนังสืออานประกอบคําบรรยายวิชาพื้นฐานอารยธรรมไทย
(มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร) หนา 54
2. ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช ”สถาบันกษัตริย” (มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร, 2523) หนา 14-23
3. เรื่องเดิม หนา 14

 

ความในใจของผูเขียน
ผูเขียนขอเรียนชี้แจงไวเปนปฐม ณ ที่นี้วา จุดเริ่มตนของการเขียน หาไดมีเจตนาที่จะลบหลูพระบรมเดชานุภาพของ
องค พ ระมหากษั ต ริ ย ร าชวงศ จั ก รี แ ต อ ย า งใดไม หากแต อ ยู บ นพื้ น ฐานความต อ งการเป ด เผยข อ เท็ จ จริ ง ทาง
ประวัติศาสตรที่ผูเขียนไดศึกษาคนควาดวยความสํานึกที่รุมรอน และตระหนักตอหนาที่ของนักประวัติศาสตรที่
เคารพความจริงคนหนึ่ง และดวยเหตุผลที่วา “ขอเท็จจริง” เปนสัจธรรมที่มีความเที่ยงตรง มันจึงไดปรากฏคุณคา
และพระเกียรติอยางตรงไปตรงมาและแจมชัดในตัวมันเอง ดังนั้นความกระทบกระเทือนอันใดที่มีจึงหาใชเจตนาใน
ขอเขียนของขาพเจาแตอยางใดไม แตเปนเพราะขอเท็จจริงในประวัติศาสตรนั้นเอง
ขอเท็จจริงเหลานี้เปนแสงสวางอันมีคุณคาและดูเหมือนจะมีคุณคายิ่งโดยเฉพาะในยุค 200 ปแหงกรุงรัตนโกสินทร
ที่ผูคนสวนหนึ่งพยายามจะเชิดชูพระเกียรติกษัตริยไทยใหสูงสงเกินจริง ราวกับหวั่นเกรงวา ขอเท็จจริงอันเลวราย
ของราชวงศจักรีที่ปกปดกันมาชานานจะรั่วหลุดไปถึงสายตาปวงชน อันจะนําไปสูความเสื่อมศรัทธาครั้งใหญและ
จะยังความวิบัติแกราชวงศจักรี โดยที่แมแตสิ่งศักดิ์สิทธิ์ใดๆก็ไมอาจคุมครองได
ทานผูอานที่เคารพ ประวัติศาสตรไทยที่เราทานเลาเรียนกันมามิไดสะทอนความเปนจริงแหงการดํารงชีพของคน
ไทยและความเปนจริงของเหตุการณในแผนดินอยางตรงไปตรงมา เนื้อหาสวนใหญกลับเปนเรื่องบิดเบือนและปดหู
ปดตาไมใหผูคนรูความจริง ประวัติศาสตรไทยกลายเปนตํานานของการสืบสันตติวงศ เปนการยกยองกษัตริยใหผิด
มนุษยธรรมดา ทําใหผูคนหลงเชื่อวา กษัตริยคือเทพเจาอยูเหนือคําตําหนิใดๆของมนุษย เมื่อกลาวถึงกษัตริยจะมีแต
สวนดีงามและการยกยองสรรเสริญเทานั้น
ผูเขียนมีความเห็นอยางบริสุทธิ์ใจวา กิจวัตรของกษัตริยและราชนิกุลทั้งหลายก็เฉกเชนคนสามัญ ที่ประกอบคละกัน
ไปดวยสวนที่ดีงามควรแกการสรรเสริญ กับสวนที่เลวรายควรแกการตําหนิวิจารณ ฉะนั้นการที่มีแตสรรเสริญฝาย
เดียวและหามเอยถึงสวนที่เสียแมแตนอยเพื่อการปรับปรุงสรางสรรคจึงเปนหนทางแหงการเสื่อมถอยมากกวาเปน
เรื่องดี โดยเฉพาะในยุคปจจุบันที่การศึกษา ความรับรูของมนุษยไดกาวไปไกลมาก อีกทั้งสังคมก็มีสิทธิเสรีภาพ ขอ
ยึ ด ปฏิ บั ติ เ กี่ ย วกั บ กษั ต ริ ย จึ ง เป น เรื่ อ งล า หลั ง อย า งยิ่ ง เพราะการศึ ก ษาค น คว า ทํ า ให เ ราทราบข อ เท็ จ จริ ง ทาง
ประวัติศาสตรวาใครถูกผิด ใครดีชั่ว อีกประการหนึ่งปุถุชนวิสัยมีความอยากรูอยากเห็น ยิ่งบิดเบือนมากเสียงซุบซิบ
ก็จะหนาหูขึ้น ดังเชนในยุคปจจุบันที่ผูคนวงการตางๆนําเรื่องในราชสํานักมาเลาลือจนกลายเปนเรื่องตลกหลัง
อาหารอยางกวางขวาง การโปปดมดเท็จหลอกลวงผูคนเพื่อหวังกดหัวประชาชนใหรับใชพวกตนอยางงมงายดวย
ความสัตยซื่อมานับรอยๆปนั้น มาบัดนี้จะเปนหนาที่ของประวัติศาสตรที่จะไดเปดใหเห็นโฉมหนาอันแทจริงของ
เจาศักดินาไทย โดยเฉพาะกษัตริยราชวงศจักรีใหประจักษชัดตอประชาชนไทย
ณ ที่นี้ผูเขียนใครขอขอบคุณนักคิดนักเขียน นักโบราณคดีและนักประวัติศาสตรทั้งคนไทยและคนตางชาติที่กลา
หาญและซื่อสัตยตอขอเท็จจริง พวกเขาไดเขียนบันทึกและเผยโฉมหนาที่แทจริงของประวัติศาสตรออกมา จน
ผูเขียนสามารถนํามาเรียบเรียงเปนหนังสือเลมนี้ ผูเขียนมีความเชื่ออยางเต็มเปยมวา “ความเปนจริง ยอมลอยขึ้น
เหนือน้ํา เหนือฟาเสมอ”

สารบัญ

พระเจาตาก : กษัตริยผูกอบกูบานเมือง
รัชกาลที่ 1 : ผูสถาปนาราชวงศจักรีดวยชีวิตของกษัตริยผูกูชาติ
รัชกาลที่ 2 : กษัตริยกวีผูอื้อฉาวเรื่องโลกีย
รัชกาลที่ 3 : กษัตริยผูฆาพระราชบิดา
รัชกาลที่ 4 : กษัตริยอดีตภิกษุ เฒาหัวงูผูไมอิ่มในกามคุณ
รัชกาลที่ 5 : กษัตริยผูพัฒนาประเทศเพียงเพื่อค้ําบัลลังก
รัชกาลที่ 6 : กษัตริยผูหลงระเริงอยูกับวรรณกรรมและการละคร
รัชกาลที่ 7 : กษัตริยผูไมอาจรั้งประชาธิปไตย
รัชกาลที่ 8 : กษัตริยหนุม ผูเปนเหยื่อของความทะเยอทะยาน
รัชกาลที่ 9 : คนบาปในคราบนักบุญ
บทความพิเศษ : โพธิอธิษฐาน
บทความพิเศษ : ครอบครัวคุณธรรม

หนาที่
1
3
8
9
10
17
22
25
28
39
74
75

พระเจาตาก : กษัตริยผูกอบกูบ านเมือง
หลังกรุงศรีอยุธยาเสียกรุงแกพมาในป 2310 พระเจาตากสินไดรวบรวมผูคนและนักรบตอสูขับไลพมาอยางเด็ดเดี่ยว
จนกอบกูบานเมืองไดสําเร็จ จากนั้นก็ใชเวลาอีก 15 ปกรําศึกสงครามรวบรวมหัวเมืองตางๆที่กระจัดกระจาย ขณะ
เดียวก็ตองทําศึกใหญกับพมาหลายครั้ง จนสรางความเปนปกแผนแกบานเมือง พรอมกับทํานุบํารุงพระพุทธศาสนา
อยางขนานใหญ พระองคเปนพุทธบริษัทที่ดี เมื่อวางเวนจากราชการแผนดินพระองคจะไปทรงศีล บําเพ็ญพระ
กรรมฐานที่วัดบางยี่เรือเปนนิจ1
ตอมาในป 2323 ทางเมืองเขมรเกิดกบฏขึ้นโดยการยุยง แทรกแซงของญวนฝายองเชียงสือ เปนการหากําลังและ
เสบียงขององเชียงสือ เพื่อทําสงครามแยงชิงความเปนใหญกับญวนฝายราชวงศไตเชิง (เล) ขณะเดียวกันในกรุง
ธนบุรีเอง องเชียงชุน (พระยาราชาเศรษฐี) ซึ่งเขามาสวามิภักดิ์ตอพระเจาตาก ไดกอกบฏขึ้นในเดือนอายป 2324
หลังจากทําการปราบปรามกบฏสําเร็จในเดือนยี่ พระเจาตากไดพิจารณาเหตุการณตางๆ และทรงตัดสินพระทัยให
กองทัพไทยยกไปตีเมืองเขมรและไปรับมือญวนใหเด็ดขาดลงไป จึงทรงแตงตั้งสมเด็จเจาฟากรมขุนอินทรพิทักษ
พระมหาอุปราช องครัชทายาทเปนแมทัพใหญ2 เจาพระยาจักรี (ดวง)3 เจาพระยานครสวรรค เจาพระยาสาศรี (บุญ
มา นองชายเจาพระยาจักรี) เปนแมทัพรองๆลงมา ในครั้งนั้นแมทัพใหญพยายามรุดหนาไปตามพระราชโองการ แต
ติดขัดที่แมทัพรองบางนายพยายามยับยั้ง เพื่อคอยฟงเหตุการณทางกรุงธนบุรี สวนทางญวนซึ่งไมตองการเผชิญศึก
2 ดาน ทั้งไทยและญวนราชวงศเล ไดแตงทูตมาเจรจาลับกับแมทัพรองฝายไทย ทางแมทัพรองตกลงจะชวยเหลืออง
เชียงสือในอนาคต หากงานที่เตรียมไวสําเร็จทางญวนไดทําตามสัญญาดวยการลอมกองทัพมหาอุปราชองครัช
ทายาทอยางหนาแนน เปดโอกาสใหแมทัพรองฝายไทยยกกําลังกลับกรุงธนบุรี4
เหตุการณในกรุงธนบุรี เกิดมีผูยุยงชาวกรุงเกาใหเกิดความเขาใจผิดในพระเจาตากและชักชวนกบฏยอยๆขึ้น
จากนั้นก็ยกพลมาลอมยิงพระนคร ขณะเดียวกันภายในกรุงธนบุรีเองก็มีคนกอจลาจลขึ้นรับกับกบฏ พระเจาตาก
ทรงบัญชาการรบจนถึงรุงเชา จึงทราบวาพวกกบฏเปนคนไทยดวยกันทั้งสิ้นก็สลดสังเวชใจ เพราะพระทัยทรงตั้งอยู
ในธรรมปฏิบัติมุงโพธิญาณเปนสําคัญ และทรงเห็นวาหากการเปลี่ยนแปลงอํานาจนั้นไมกอความเดือดรอนแกชาว
ไทย พระองคจะทรงหลีกทางใหพวกกบฏจึงทูลใหออกบวชสะเดาะเคราะหสัก 3 เดือนแลวคอยกลับสูราชบัลลังก
ขณะนั้นพระยาสรรคบุรี พระยารามัญวงศ ขาราชการชั้นผูใหญที่ยังอยูในกรุงและมีความภักดีตอพระเจาตากเห็น
เปนการคับขัน จําตองผอนคลายไปตามสถานการณ
หลังจากบวชได 12 วัน พระยาสุริยอภัยหลานเจาพระยาจักรียกทัพมาโดยมิไดรับพระบรมราชานุญาต เกิดการรบพุง
กับกําลังของกรุงธนบุรีและไดรับชัยชนะ จากนั้นอีก 3 วันคือ เขาวันที่ 6 เมษายน เจาพระยาจักรี (ดวง) ซึ่งเลี่ยงทัพ
จากสงครามเขมรมาถึงกรุงธนบุรี ไดมีการสอบถามความเห็นกัน ขาราชการชั้นผูใหญที่ยังจงรักภักดีและเชื่อใน
ปรีชาสามารถของพระเจาตากตางยืนยันใหอัญเชิญพระองคมาครองราชยตอไป แตขาราชการเหลานี้กลับถูกคุมตัว
ไปประหารชีวิต เชน เจาพระยานครราชสีมา (บุญคง ตนตระกูลกาญจนาคม), พระยาสวรรค (ตนตระกูลแพงสภา),
พระยาพิชัยดาบหัก (ตนตระกูลพิชัยกุลและวิชัยขัทคะ), พระยารามัญวงศ (ตนตระกูลศรีเพ็ญ) เปนตน จํานวนกวา
50 นาย
1

พระเจาตากก็ถูกปลงพระชนมทั้งที่ทรงเพศพระภิกษุในวันนั้นเอง ณ พระวิหารที่ประทับในวัดแจงและอัญเชิญพระ
ศพไปฝงที่วัดอินทรารามบางยี่เรือ ใกลตลาดพลู คลองบางหลวง สวนราชวงศที่เปนชายและเจริญวัยทั้งหมดถูกจับ
ปลงพระชนมหมด นอกนั้นใหถอดพระยศ แมกระทั่งสมเด็จพระราชินีและสมเด็จพระนานาง เปนการถอดอยางที่
ไมเคยมีมา5 เมื่อขาวนี้ทราบไปถึงเจาพระยาอินทวงศา อัครมหาเสนาบดีฝายกลาโหมซึ่งตั้งบัญชาการทัพอยูที่ปาก
พระใกลเมืองถลางก็ไดฆาตัวตายตามเสด็จ เพราะไมยอมเปนขาคนอื่น
เมื่อขาวการปลงพระชนมพระเจาตากแพรออกไป เมืองตะนาวศรีและเมืองมะริดอันเปนเมืองสําคัญทางตะวันตกก็
ตกไปเปนของพมาในปนั้นเอง และเนื่องจากพันธะสัญญาที่ทําไวกับญวนอยางลับๆ ไทยจึงตองชวยญวนฝายอง
เชียงสือรบกับญวนฝายราชวงศเลถึง 2 ครั้ง รวมทั้งการชวยอาวุธยุทธภัณฑอีกนับไมถวน พอครั้นญวนฝายอง
เชียงสือมีกําลังกลาแข็งขึ้น ไทยกลับตองเสียเมืองพุทไธมาศและผลประโยชนอีกมากมายแกญวนไป6
ดวยความเหิมเกริมทะยานอยากไดอํานาจสูงสุด เจาพระยาจักรีจึงเปนกบฏ ทรยศตอพระเจาตาก กษัตริยผูกูชาติไทย
กระทําการเขนฆาลางโคตรอยางโหดเหี้ยม อํามหิตที่สุด ซ้ํายังเสริมแตงใสรายพระเจาตากวาวิปลาสบาง7 กระทําการ
มิบังควรแกสงฆบาง วิกลจริตในการบริหารราชการบาง8 จากนั้นก็ตั้งตนเปนกษัตริยองคใหม และเริ่มสราง
พระราชวังใหมที่ฟากตะวันออกของแมน้ําเจาพระยาอันเปนจุดเริ่มตนของการสถาปนาราชวงศใหม “ราชวงศจักรี”
และดวยความโหดรายบนเลือดเนื้อและชีวิตของกษัตริยในเพศพระภิกษุ กษัตริยองคตอๆมาในราชวงศจักรีจึงเต็ม
ไปดวยความบาดหมาง แกงแยงชิงราชสมบัติกันทุกรัชกาล ลูกฆาพอ พี่ฆานอง นองฆาพี่อยางไมวางเวนแมกระทั่ง
ในรัชกาลองคปจจุบัน
1. กรมพระยาดํารงราชานุภาพ ประชุมพงศาวดารเลม 3 เรื่องไทยรบพมา
2. ตามพงศาวดารกลาววา “ใหพระยาจักรีเปนแมทัพใหญ” (ตามประเพณีสงคราม กษัตริยจะเปนจอมทัพและจะแตงตั้งผูที่ไววางพระทัย
ที่สุดเปนแมทัพใหญ ซึ่งนาจะเปนองครัชทายาทมากกวาพระยาจักรี...ผูเขียน)
3. ตามพงศาวดารบางฉบับอางวาไดยศเปน “เจาพระยามหากษัตริยศึก” ชื่อนี้เกิดเปนปญหาขัดแยงกันจนถึงปจจุบัน
4. นาย ตันหยง ทหารปนใหญ พงศาวดารญวน เลม 2 หนา 378-382
5. กรมศิลปากร หนังสือไทยตองจํา และลําดับสกุลเกา ภาค 4 พิมพครั้งที่ 2
6. นาย ตันหยง ทหารปนใหญ พงศาวดารญวนเลม 2 หนา 294, 518 และกรมศิลปากร หนังสือไทยตองจํา พิมพครั้งที่ 2 หนา 113
7. สมเด็จกรมพระยาดํารงราชานุภาพ ประชุมพงศาวดาร เลม 3 เรื่องไทยรบพมา
8. ประเด็นวิกลจริต อาจารย ขจร สุขพานิช ไดเคยสัมภาษณในวิทยาสารปที่ 22 ฉบับที่ 32, 22 สิงหาคม 2514 กลาววา “มีหลักฐานเปน
เอกสารภาษาฝรั่งเศส ซึ่งบาทหลวงในสมัยนั้นเขียนไววา ทานเปนบางครั้งบางคราวเทานั้น เชน เมื่อครั้งหนึ่งรับสั่งใหบาทหลวงเขาเฝา แลว
ตรัสวา “นี่แก ฉันจะเหาะแลวนะ” บาทหลวงทูลวา “ไมเชื่อ” ทานก็วา “ฮื้อ ไอนี่ ขัดคอซะเรื่อย” (หัวเราะ) แลวก็ไลออกไปไมไดเฆี่ยนตีอะไร
คือบาทั้ง 24 ชั่วโมงนั้นไมใช แคเปนบางครั้ง นี่เปนขอเท็จจริง แตผมไมเขียน ถาเขียนแลวเปนผลรายตออนาคต ผมไมเขียน”

2

รัชกาลที่ 1 : ผูสถาปนาราชวงศจักรีดวยชีวิตของกษัตริยผ ูกูชาติ
เมื่อรัชกาลที่ 1 ยายเมืองหลวงมาอยูที่กรุงเทพแลว ก็พยายามทุกวิถีทางที่จะทําใหผูอื่นเขาใจวาตนเองไมมี
ขอบกพรอง ไมเคยกระทําสิ่งใดผิดพลาด เปนเอกบุรุษที่อุดมสมบูรณไปดวยบุญญาบารมีและบริสุทธิ์กวาผูอื่นทั้ง
แผนดิน เพื่อใหสมกับที่ตนเองไดเปนพระโพธิสัตวและเทวดาแลว โดยเสแสรงทําเปนลืมไปวา ในโลกแหงความ
เปนจริงพระองคมิไดวิเศษกวาบุคคลอื่น ตรงที่เปนมนุษยเดินดินกินขาวแกงเหมือนกัน และที่สําคัญทําเปนจําไมได
วากอนหนานี้พระองคก็เปนสามัญชน ที่มิไดมีเลือดสีน้ําเงิน แมพอจะไดชื่อวาเปนขุนนางก็จัดอยูในชั้นปลายแถว
แมก็เปนเพียงหญิงเชื้อสายจีนพอคา1 มิไดเลิศเลอไปกวาประชาชนสวนใหญที่ตนเหยียดหยามเปนไพรราบพลเลว
เลย
จุดบอดที่รัชกาลที่ 1 เห็นวาสรางความอัปยศใหแกตนเองมากคือ ความปราชัยในการรบกับอะแซหวุนกี้ที่พิษณุโลก
ในรัชกาลพระเจาตากสิน การรบคราวนั้น ศาสตราจารย ขจร สุขพานิช สรุปจากพงศาวดารที่แตงโดย Sir Arthur
Phayre และจากจดหมายเหตุความทรงจําของกรมหลวงนรินทรเทวี (นองสาวรัชกาลที่ 1) เอง ไดความวา แมอะ
แซหวุนกี้รบชนะเมืองพิษณุโลกที่มีรัชกาลที่ 1 เปนแมทัพฝายไทย แตก็ถูกกองทัพของพระเจาตากสินหนุนเนื่อง
ขึ้นมาโจมตีจนแตกพายยับเยิน จดหมายเหตุความทรงจํากรมหลวงนรินทรเทวี (เพิ่งถูกคนพบสมัย รัชกาลที่ 5)
บันทึกวาฝายไทยสามารถ “จับไดพมาแมทัพใหญ ไดพมาหลายหมื่น พมาแตกเลิกทัพหนีไป” หลักฐานฝายพมา
ปรากฏวา อะแซหวุนกี้ถึงกับถูกกษัตริยพมาถอดจากยศ “หวุนกี้” และเนรเทศไปอยูที่เมืองจักกายดวยความอัปยศอด
สู2 ทั้งที่อะแซหวุนกี้เคยไดรับการยกยองในฐานะวีรบุรุษที่รบชนะกองทัพจีนมาแลวก็ตาม
หลังจากที่ปราบดาภิเษกสําเร็จและปลงพระชนมพระเจาตากสินรวมทั้งขุนนางฝายตรงขามไปกวา 50 ชีวิตแลว ครา
ใดที่ระลึกถึงเหตุการณที่เมืองพิษณุโลก หัวใจก็เหมือนถูกชโลมดวยยาพิษ ใจหนึ่งนั้นแสนจะอัปยศอดสูที่ตองลา
ทัพหนีพมา อีกดานก็ริษยาพระเจาตากสินที่สามารถปราบกองทัพพมาที่มีขนาดใหญที่สุดในสมัยกรุงธนบุรี และกํา
หราบอะแซหวุนกี้ที่เอาชนะทั้งกองทัพจีนและพระองคมาแลว พระองคจึงใชเลหเพทุบายบังคับใหอาลักษณแกไข
ประวัติศาสตรทุกฉบับ บิดเบือนวาอะแซหวุนกี้มิไดรบกับพระเจาตากสิน แตตองถอยทัพไป เพราะกษัตริยพมามี
หมายเรียกตัวกลับบาน3 พงศาวดารฉบับราชหัตถเลขาถึงกับบิดเบือนวา พออะแซหวุนกี้กลับพมาก็ไดรับบําเหน็จ
รางวัลจากกษัตริยพมาในฐานะที่ปราบหัวเมืองเหนือของไทยไดสําเร็จ4 เพื่อใหประชาชนเขาใจวาอะแซหวุนกี้นั้น
มิใชยอยๆ หาไมแลวที่ไหนเลยจะเอาชนะรัชกาลที่ 1 ได จึงมิใชเรื่องอับอายเลยที่รัชกาลที่ 1 รบแพอะแซหวุนกี้
พงศาวดารฉบับพระนพรัตนถึงกับบันทึกไวอยางนาขบขันวา รัชกาลที่ 1 ไดสําแดงความเปนเสนาธิการชั้นเซียน
เหยียบเมฆ ดวยการแตงอุบายใหเอาพิณพาทยขึ้นตีบนกําแพงลวงพมาเหมือนขงเบง ตีขิมลวงสุมาอี้ในเรื่องสามกก
แลวรัชกาลที่ 1 ก็ชิงโอกาสตีแหกทัพพมาที่ลอมเมืองพิษณุโลกหนีออกมาได ก็ขนาดเรื่องใหญเชนนี้รัชกาลที่ 1 ยัง
กลาใหอาลักษณบิดเบือนกันถึงเพียงนี้ ทํานองเดียวกับเหตุการณที่อะแซหวุนกี้ขอดูตัวเจาพระยาจักรีนั้นก็กลาวได
วาเปนความเท็จอีกเชนกัน เพราะจะมีแมทัพชาติไหนกันที่จะขอดูตัวแมทัพอีกฝายหนึ่งเพื่อสรรเสริญวา เกงกาจ
สามารถเปนเยี่ยม เนื่องจากการทําเชนนี้ยอมทําลายขวัญสูรบของทหารฝายตนใหพังพินทไป อาจารย นิธิ เอียวศรี
วงศ วิจารณไวชัดเจนวา
3

“ถาจะมองจากกฎหมายของไทยและพมาแลว ถาพระยาจักรีและอะแซหวุนกี้เจรจากันดังที่ศักดินาจักรีอวดอาง
แลว ทั้ง 2 ฝายนาจะมีความผิดถึงขั้นขบถเลยทีเดียว5 ทั้งนี้เปนไปตามกฎมณเฑียรบาล กฎหมายตราสามดวงที่วา
อนึ่ง ผูใดไปคบหาxxxเมืองxxxxราชทูตเจรจาโทษถึงตาย”
สําหรับเรื่องที่มีผูรูเห็นมากมาย รัชกาลที่ 1 ยังกลาใชใหอาลักษณแตงพงศาวดารกลับดําใหเปนขาว ดังนั้นสิ่งที่เปน
เรื่องสวนตัวไมมีผูอื่นรูเห็นดวย เชน เรื่องของซินแสหัวรอทํานายวา พระยาจักรีกับพระยาตากสินจะไดเปนกษัตริย
นั้นจึงวินิจฉัยไดไมยากวา เปนสิ่งที่รัชกาลที่ 1 เสกสรรปนแตงขึ้นมาเอง ซึ่งพวกศักดินาจักรีจะอางไมไดวาเรื่องนี้
เกิดจากคําเลาลือของคนรุนหลัง เพราะรัชกาลที่ 1 เองนั่นแหละที่เปนผูออกปากเลาความใหเจาเวียงจันทรกับพระยา
นครศรีธรรมราชฟงในวัดพระแกว จนกระทั่งมีผูไดยินไดฟงดวยกันหลายคน6 การที่รัชกาลที่ 1 กลาโปปดมดเท็จถึง
เพียงนี้ก็เพราะพระองคกําลังอยูบนบัลลังกเลือดของกษัตริยองคกอน จึงตองลอลวงใหผูอื่นเขาใจวา พระองคมีพระ
ปรีชาสามารถเปนเลิศ มีปญญาอภินิหารกวาผูอื่นในแผนดินรวมทั้งพระเจาตากสินดวย นี่เปนการพยายามสราง
เหตุผลเพื่อรับรองวา การปราบดาภิเษกเปนกษัตริยองคใหมเปนสิ่งที่เหมาะสมที่สุด
ภายในจิตใจลึกๆของ 2 พี่นองคือ รัชกาลที่ 1 กับกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท มีทั้งความพยาบาทชิงชังและ
ความไมพอใจในตัวพระเจาตากสินไมนอย ทั้งที่พระเจาตากสินไดทํานุบํารุงใหพี่นองคูนี้มีอํานาจวาสนากวาขุนนาง
ทั้งหลายในกรุงธนบุรี ที่เปนเชนนี้เนื่องจากวา กรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาถนั้น เคยถูกพระเจาตากสินโบยถึง
60 ทีเพราะมีพฤติกรรมซุมซาม คลานเขาถึงตัวพระเจาตากสินขณะกรรมฐานอยูที่ตําหนักแพกับสมเด็จพระวันรัตน
(ทองอยู) โดยมิไดตรัสเรียก7 กรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาถจึงมีจิตอาฆาตแคนเปนหนักหนา สวนรัชกาลที่ 1 ก็
เคยถูกพระเจาตากสินโบยถึง 2 ครั้ง คราวแรกในป 2313 เพราะรัชกาลที่ 1 รบกับเจาพระฝางดวยความยอหยอนไม
สมกับที่เปนขุนนางใหญจึงถูกโบย 30 ที8 และในป 2318 รัชกาลที่ 1 ไดรับคําสั่งใหทําเมรุเผาชนนีของพระเจาตาก
สิน แตเมรุนั้นถูกฝนชะเอากระดาษปดทองที่ปดเมรุรวงหลุดลงหมดสิ้น พระเจาตากจึงวา “เจาไมเอาใจใสใน
ราชการ ทํามักงายใหเมรุเปนเชนนี้ดีแลวหรือ” ทําใหรัชกาลที่ 1 ถูกโบยอีก 50 ที
ความสัมพันธระหวางรัชกาลที่ 1 กับพระเจาตากสินมิไดสิ้นสุดลงเพียงเทานี้ รัชกาลที่ 1 ไดถวายบุตรสาวเปนสนม
ของพระเจาตากสินซึ่ง ศาสตราจารย ขจร สุขพานิช ตั้งขอสังเกตวา สนมพระเจาตากสินผูหนึ่งที่ถูกประหารชีวิต
เพราะมีชูก็นาจะเปนบุตรสาวของรัชกาลที่ 1 นี่เอง9 ดวยเหตุนี้รัชกาลที่ 1 จึงเคียดแคนพระเจาตากสินมาก เมื่อมี
โอกาสคราใดก็จะประณามอยางตรงไปตรงมา คราวหนึ่งถึงกับประณามไวในสารตราตั้งเจาพระยานครศรีธรรมราช
เมื่อป 2327 เพื่อประจานพระเจาตากสินวาเปนผูที่ “กอรปไปดวย โมหะ โลภะ”10
ขอเท็จจริงทางประวัติศาสตรยืนยันวา พระเจาตากสินเปนผูนําในการรวบรวมผูคนที่แตกระส่ําระสาย ในภาวะที่
บานเมืองไมมีขื่อแป อดอยาก และพมาเขากวาดตอนขมเหงผูคนไปทั่ว รวบรวมกําลังทีละนอยรบกับพมาและคน
ไทยขายชาติบางกลุม รบกันหลายสิบครั้ง ผลัดกันแพผลัดกันชนะ จนสุดทายมีกําลังปราบพวกพมาและชิงกรุงศรี
อยุธยากลับคืนมาได จากนั้นก็ปราบกกตางๆจนสามารถรวบรวมเปนประเทศไดอีกครั้งหนึ่ง นี่ยอมหมายความวา
พระเจาตากสินตองมีบุคลิกของความเปนผูนํา มีลักษณะรักชาติ กอรปดวยจิตใจที่กลาหาญดีงาม จึงจะสามารถเปน
ศูนยรวมของชาวไทยในภาวะบานแตกสาแหรกขาด จนสามารถนําชาวไทยไปกอบกูบานเมืองไดสําเร็จในชวงเวลา
เพียงปเดียว
4